2024-03-28T17:27:58Z
https://www.iwrr.ir/?_action=export&rf=summon&issue=5415
تحقیقات منابع آب ایران
1735-2347
1735-2347
1396
13
1
توسعه مدل تصمیمگیری گروهی چندشاخصه ریسک-محور برای مدیریت مؤثر حوضه آبریز بر مبنای روش ترکیبی IOWA-CP: مطالعه موردی دشت مشهد
رضا
جاویدی صباغیان
محمدباقر
شریفی
مهدی
ضرغامی
امیرپویان
نژادهاشمی
در سالهای اخیر حکمرانی و مدیریت نامناسب منابع آب، محدودیت کمی و کیفی و تخصیص نامتعادل این منابع، وضعیت حوضههای آبریز را با بحران تأمین آب مواجه ساخته است. بنابراین یکی از اساسیترین چالشهای تصمیمگیران، انتخاب شاخصهای نهایی تصمیمگیری و ارزیابی طرحهای تأمین آب براساس شاخصهای منتخب بهمنظور تعیین طرح اولویتدار در حوضه آبریز است. انتخاب شاخصهای نهایی و طرح برتر، به اولویتهای تصمیمگیران و ریسک تصمیمگیری وابسته است. رویکرد این پژوهش، استفاده از دو نوع ارزیابی ریسک در محاسبه امتیاز و درجه اجماع گروهی بهمنظور انتخاب شاخصهای نهایی و رتبهبندی طرحها است. در ریسک نوع اول تأمین تعداد شاخصها توسط طرحها، و در ریسک نوع دوم اجماع گروهی تعداد تصمیمگیران ارزیابی میگردد. برایناساس، وزنها و درجههای اجماع گروهی شاخصهای اولیه توسط عملگر میانگین وزنی مرتب استقرایی و روش برنامهریزی سازشی در حالتهای مختلف ریسک محاسبه میگردند. شاخصهای نهایی با استفاده از ترکیب مقادیر وزن و درجه اجماع و مقایسه با حد آستانه قابلقبول انتخاب میشوند. در ادامه، طرحهای پیشنهادی با توجه به شاخصهای منتخب ارزیابی میگردند و براساس روش ترکیبی، رتبهبندی طرحها از دیدگاه تصمیمگیران در حالتهای مختلف ریسک مشخص میگردد. مدل پیشنهادی در تعیین شاخصهای نهایی و طرح برتر مدیریت دشت مشهد برای سال 1420 توسعه یافته است. نتایج بیانگر وابستگی تعداد شاخصهای منتخب و رتبه طرحها به دو نوع ارزیابی ریسک تصمیمگیری است. در مقایسه نهایی طرحها، در تحلیلی مبتنی بر تأمین مهمترین شاخصهای اهداف توسعه پایدار، طرحهای اولویتدار مشخص گردیدند. توسعه فرآیند تصمیمگیری گروهی در این تحقیق برای مدیریت جامع حوضههای آبریز کشور پیشنهاد میگردد.
تصمیم گیری کروهی چندشاخصه
میانگین وزنی مرتب استقرایی
برنامه ریزی سازشی
ارزیابی ریسک
دشت مشهد
2017
05
22
1
20
https://www.iwrr.ir/article_32636_3348bf88e342b873c031b2d231e1aeb4.pdf
تحقیقات منابع آب ایران
1735-2347
1735-2347
1396
13
1
بهره برداری تلفیقی از منابع آب با تأکید بر کاهش اثرات خشکسالی
وحید
رقیبی
حمیدرضا
صفوی
سید محمد
مرتضوی نائینی
در چند دهه اخیر وقوع خشکسالی های ممتد در کشور باعث روند فزاینده برداشت از منابع آب زیرزمینی و از طرف دیگر کاهش منابع آب سطحی به ویژه حجم ذخیره در مخازن سدها شده است. لذا بهره برداری از منابع آب نیاز به بازنگری براساس شرایط هیدرولوژیک به وقوع پیوسته و به ویژه خشکسالی دارد. از طرف دیگر برای تعریف خشکسالی و تبیین آن بهوسیله شاخصها، احتیاج به بررسی همه جانبه از نظر وجود داده، کاربردی بودن شاخص و حصول اهداف در زمینه بهره برداری از منابع آب دارد. در این مقاله و در راستای استاندارد سازی شاخص کاربردی در زمینه بهره برداری تلفیقی از منابع آب، از توابع غیرپارامتریک استفاده شده تا جامعیت و کاربردی بودن آن حاصل شود. وضعیت منابع آب از طریق ادغام بیلان اقلیمی و آب دسترس هیدرولوژیکی بهوسیله تابع غیرپارامتریک چند متغیره محاسبه شده تا شاخص یکپارچه خشکسالی (IDI1) به دست آید. در این مطالعه حوضه آبریز زایندهرود به دلیل بهره برداری تلفیقی از منابع آب سطحی و زیرزمینی و وقوع خشکسالی های اخیر در آن به عنوان مطالعه موردی انتخاب شده است. در این حوضه سد زایندهرود نقش کلیدی در تنظیم جریان سطحی برای مصارف مختلف زیر دست آن را دارد. این شیوه بهره برداری با قابلیت اطمینان بالای %90 در تأمین نیازها سبب تعادل آبخوان لنجانات، افزایش ذخیره دو آبخوان اصفهان-برخوار و کوهپایه-سگزیی،تأمین حقابه تالاب گاوخونی با قابلیت اطمینان %96 و افزایش متوسط 7/2 میلیونمترمکعب در ماه در ورودی به تالاب نسبت به گذشته شده است.
: تحلیل چند متغیره
خشکسالی هواشناسی
خشکسالی هیدرولوژیک
شاخص یکپارچه خشکسالی (IDI)
2017
05
22
20
37
https://www.iwrr.ir/article_40555_40d699d595d439062751e9f75a4dfa69.pdf
تحقیقات منابع آب ایران
1735-2347
1735-2347
1396
13
1
توسعه رویکرد چندهدفه تلفیقی جهت بازتخصیص بهینه منابع آب در سیستمهای کشاورزی، مطالعه موردی: حوضه آبریز زرینهرود
محمد ابراهیم
بنی حبیب
محمود
محمد رضاپور طبری
محسن
محمد رضاپور طبری
افزایش جمعیت منجر به افزایش نیازهای آبی در بخشهای مختلف شده است. این شرایط نیازمند اعمال راهکارهایی جهت مدیریت بهینه آب میباشد. در این تحقیق، مدل سه هدفهایی جهت حداکثر نمودن سود اقتصادی، حداکثرسازی تأمین مطمئن نیازها آبی و حداقلسازی برداشت از آبخوان پنج بازه مطالعاتی حوضه زرینهرود تدوین گردید. در مدل پیشنهادی، آبخوانهای تکاب، سقز، میاندوآب و صائینقلعه و مخزن سد زرینهرود به عنوان مؤلفههای سیستم منابع آب لحاظ گردید. بر مبنای آب تخصیصی، نیاز آبی و حداکثر عملکرد محصولات، تابع تولید تعریف و با توجه به سطح زیرکشت، منافع اقتصادی پنج بازه محاسبه شد. با استفاده از الگوریتم NSGA-II، منحنی تبادل بهینه بین اهداف که بیانگر سناریوهای مختلف کشت و تخصیص منابع آب میباشند، استخراج شد. از آنجا که نقاط واقع بر منحنی تبادل نمیتواند به طور همزمان هر سه هدف مورد اشاره را ارضا نماید، نقطه بهینه با استفاده از روش گزینش اجتماعی بردا و ترکیب روشهای تصمیمگیری انتخاب گردید. مقایسه نتایج بین وضعیت تخصیص تحت شرایط موجود و بهینه نشان میدهد که میتوان با اعمال مدل پیشنهادی، بطور متوسط به میزان 5/42 درصد در برداشت از منابع آب صرفهجویی نمود. همچنین مقایسه منافع اقتصادی حاصل از شرایط بهینه و موجود نشان میدهد که با اجرای سناریوی پیشنهادی میتوان با افزایش 13 درصدی، منفعت کشاورزی را از 1137730 به 1285971 میلیارد ریال بهبود داد. نتایج این تحقیق میتواند در سایر حوضههای آبریز، جهت کاهش مصرف آب کشاورزی از منابع آب و افزایش در آمد کشاورزان از طریق بهینهسازی الگوی کشت مورد استفاده قرار گیرد.
الگوی کشت بهینه
مدل چندهدفه
منافع اقتصادی
تخصیص بهینه
زرینهرود
2017
05
22
38
52
https://www.iwrr.ir/article_34119_0fc4170406173783f6e3c3936f42f8ad.pdf
تحقیقات منابع آب ایران
1735-2347
1735-2347
1396
13
1
بهینه سازی و مدل سازی تلفیقی هیدرولیک و منابع آب پروژه انتقال آب بین حوضه ای با استفاده از برنامه ریزی پویا اصلاح شده (مورد مطالعاتی: فلات مرکزی ایران)
رامین
منصوری
حسن
ترابی پوده
امیرحمزه
حقی آبی
حجت الله
یونسی
از آنجایی که پراکنش منابع آب و نزولات در جهان متناسب نمیباشد، انتقال بین حوضهای آب در قالب طرحهای آبی برای جمعآوری، انتقال و ایجاد کیفیت مناسب برای توسعه موزون فعالیتهای انسانی لازم است. از طرف دیگر در بحث مدیریت منابع آب علاوه بر بهره-برداری مخازن با مباحثی روبرو هستیم که همزمان بحث هیدرولیک و منابع آب در این شرایط مهم بوده و هر دو شرایط هیدرولیکی و هیدرولوژیکی برای مدلسازی جریان میبایست تواماً مورد بررسی قرار بگیرد. در این تحقیق سه سد (یلان، پشندگان و گوکان) و دو تونل انتقال برای انتقال آب از سد یلان به سد گوکان مورد استفاده قرار گرفتهاند. بهمنظور مدلسازی و بهینهسازی این پروژه همزمان دو الگوریتم در محیط ویژوال بیسیک با یکدیگر و با نرمافزار Epanet بصورت دینامیکی ارتباط داشته و مدل منابع آب، هیدرولیک و برنامهریزی پویا اصلاح شده را حل میکند. از آنجایی که انتقال آب در تونلها بهصورت تحت فشار میباشد و کل پروژه برای راندمان انتقال آب 95 درصد تعریف شده است، با افزایش ارتفاع هریک از سدها میبایست قطر تونل انتقال کاهش یابد تا بتواند راندمان مذکور را داشته باشد. نتایج تحقیق نشان میدهد ارتفاعهای 37/148 و 36/59 متر بترتیب برای سد یلان و پشندگان و قطر تونلهای 8/2 و 95/2 متر برای تونلهای یلان – پشندگان و پشندگان – گوکان از نظر اقتصادی بهترین گزینه میباشند. از تحلیل اقتصادی موجود در برنامهریزی پویا اصلاح شده هزینه کل پروژه با در نظر گرفتن راندمان انتقال 95 درصد برابر 69/5313 میلیار ریال برآورد شده است.
طرح منابع آب
بهینه سازی
مدل سازی
راندمان انتقال آب
برنامه ریزی پویا
2017
05
22
53
68
https://www.iwrr.ir/article_32741_2c8aadfb988c45a0d07331948c0956d4.pdf
تحقیقات منابع آب ایران
1735-2347
1735-2347
1396
13
1
شبیه سازی و ارزیابی راهکارهای مدیریتی برای کاهش مواد مغذی ورودی به دریاچه زریبار با استفاده از مدل SWAT
سمیه
ایمانی امیرآباد
مجید
دلاور
محمد حسین
نیک سخن
در سالهای اخیر پدیده تغذیهگرایی به یکی از چالشهای جدی در بسیاری از پیکرههای آبی، بویژه دریاچهها و مخازن سدها تبدیل شده است. دریاچه زریبار از جمله دریاچههای آب شیرین در کشور است که با مساله شدید تغذیهگرایی مواجه میباشد. هدف از این پژوهش، دستیابی به راهکار مدیریتی مناسب برای ارتقای سطح کیفی این دریاچه با در نظر گرفتن یک رویکرد شبیه سازی جامع است. بدین منظور، از مدل SWAT به عنوان مدل شبیهساز سیستم منابع آبی و کشاورزی حوضه آبریز دریاچه و همچنین اندرکنش آن با تغییرات کمی و کیفی آب دریاچه استفاده شده است. در این مطالعه، تاثیر بکارگیری انواع راهکارهای مدیریتی (BMPs) در مناطق بحرانی از منظر نحوه اثرگذاری آنها در بهبود شرایط کیفی دریاچه، عملکرد محصولات کشاورزی منطقه و همچنین کاهش هزینههای اقتصادی اجرای آن ها مورد ارزیابی قرار گرفت و در نهایت با روش تصمیمگیری چند معیاره TOPSIS راهکارهای بهینه انتخاب شدند. نتایج نشان میدهد که از بین انواع راهکارهای مدیریت مزرعه و اجرایی اعمال شده، فیلتراسیون گیاهی، کنترل انتشار بار آلودگی در بالادست (کانال قزلچهسو) و کاهش مصرف کود حداکثر تا 25% به ترتیب بعنوان بهترین گزینههای مدیریتی در سطح حوضه می باشند.
تغذیه گرائی
مدل SWAT
راهکارهای مدیریتی
تصمیم گیری چند معیاره
دریاچه زریبار
2017
05
22
69
87
https://www.iwrr.ir/article_32705_6a3ffccc213a5e0e9fa235d09b684462.pdf
تحقیقات منابع آب ایران
1735-2347
1735-2347
1396
13
1
تخمین تابش خورشیدی با استفاده از پارامترهای هواشناسی
سید مرتضی
سیدیان
معصومه
فراستی
حامد
روحانی
علی
حشمت پور
در این تحقیق اطلاعات هواشناسی شامل: دمای بیشینه و کمینه، سرعت باد، ساعت آفتابی، ابرناکی، بارندگی، فشار هوا و رطوبت در شش ایستگاه هواشناسی همدیدی مشهد، اصفهان، رامسر، زاهدان، ارومیه و شیراز جمعآوری گردید. با استفاده از آزمون گاما پارامترهای هواشناسی موثر بر تابش خورشیدی در هر ایستگاه تعیین شد. نتایج نشان داد در تمام ایستگاهها دمای بیشینه و ساعت آفتابی، در پنج ایستگاه ابرناکی و در چهار ایستگاه فشار هوا و سرعت باد جزء پارامترهای تأثیرگذار بر تابش خورشیدی است. پس از تعیین پارامترهای هواشناسی موثر در هر ایستگاه، تابش خورشیدی با استفاده از ماشین بردار پشتیبان (SVM) و سه روش تجربی آنگسترم، هارگریوز و عبدالله پیشبینی گردید. در ایستگاههای مورد بررسی دقت روشهای آنگستروم و عبدالله روند خاصی ندارد، در بعضی از ایستگاهها روش آنگستروم و در برخی دیگر روش عبدالله تابش را با دقت بیشتری پیشبینی کردند. روش هارگریوز تابش خورشیدی را نسبت به دو روش تجربی دیگر با دقت کمتری پیشبینی کرده است. SVM توانسته تابش خورشیدی را در مرحله آزمون در ایستگاههای اصفهان، مشهد، ارومیه، رامسر، شیراز و زاهدان به ترتیب با ریشه میانگین مربع خطای (RMSE) 38/1، 28/1، 36/1، 51/1، 21/1 و 58/1 MJm-2d-1 و خطای MEF 59/3، 50/5، 18/4، 96/7، 26/3 و 17/5 درصد پیشبینی کند. SVM توانسته در تمام ایستگاهها با استفاده از هوش مصنوعی تابش خورشیدی را با دقت بالاتری نسبت به روشهای تجربی پیشبینی نماید. تابش خورشیدی در ایستگاه اصفهان با کمترین مقدار خطا و در ایستگاه رامسر با بیشترین مقدار خطا پیشبینی شده است.
تابش خورشیدی
پارامترهای هواشناسی
آزمون گاما
SVM
2017
05
22
88
100
https://www.iwrr.ir/article_32909_43811bcc556ab48f70a32d32c3412b67.pdf
تحقیقات منابع آب ایران
1735-2347
1735-2347
1396
13
1
نظام حقوقی آلودگی منابع آب در ایران
سیدناصرالدین
بدیسار
سیدمحمدصادق
احمدی
مسعود
راعی
اخیراً دغدغه های روز افزونی در مورد حفظ کیفیت آب بروز نموده است که مقاله حاضر که به روش کتابخانه ای و اسنادی انجام گرفته و با روش توصیفی و تحلیل حقوقی است تلاش دارد سیاست تقنینی کشور ایران راجع به حفاظت کیفی منابع آب را بیان و وظیفه متولیان آب را به آنها گوشزد نماید تا از این رهگذر بتوان از وسعت جرایم علیه آلودگی آبها کاست.با بررسی قوانین و مقررات راجع به جلوگیری از آلودگی منابع آب به نظر میرسد اصل پنجاهم قانون اساسی ، سند چشم انداز و دیگر قوانین و مقرراتی که در کشور به منظور حفاظت از محیط زیست تصویب شده است نشان دهنده توجه جدی دولتمردان و مردم به این موضوع است اما به رغم تلاش های مداوم بخش های گوناگون ، کشور ما هنوز با چالش های زیست محیطی جدی مانند آلودگی منابع آب روبرو است . عوامل مختلفی از جمله: تعداد قوانین و مقررات و پراکندگی آنها وجود احکام کلی و مبهم ، عدم وجود قانون واحد ،عدم استفاده از کار شناسان متخصص در تدوین قوانین،وجود قوانین متداخل،عدم بازدارندگی مجازات ها ،عدم تعامل بین نهاد های کلیدی در بعضی مواقع ،عدم توجه به نقش سازمانهای غیر دولتی ،عدم فرهنگ سازی در جامعه و... باعث شده آنگونه که شایسته است حفاظت قانونی از کیفیت منابع آب موفقیت آمیز نباشد .
آلودگی آب
حفاظت
کیفیت منابع آب
محیط زیست
قوانین
2017
05
22
101
110
https://www.iwrr.ir/article_32928_5d3a973928460133aff7abdeb9243941.pdf
تحقیقات منابع آب ایران
1735-2347
1735-2347
1396
13
1
بررسی عدم قطعیت مدل های ستون تجربی انتقال آلاینده
سعیده
سامانی
اصغر
اصغری مقدم
انتخاب مدل قابل اعتماد برای شبیه سازی ستون تجربی در شناسایی فرایندهای حاکم بر انتقال آلاینده و محاسبه پارامترهای قابل اعتماد ضروری میباشد. هدف این تحقیق تعیین عدم قطعیت همراه با توسعه مدل از طریق تعریف چندین مدل انتقال جایگزین، جهت انتخاب محتملترین مدل و بهترین برآورد از پارامترهای مدل انتقال است. در این مطالعه جهت بررسی عدم قطعیت در مدلهای ستون تجربی چهار مدل مفهومی مختلف شامل: CDE1 و CDE2 مدلهای تعادلی کانوکشن-دیسپرژن، MIM1 و MIM2 مدلهای غیر تعادلی متحرک- غیر متحرک از منابع استفاده گردیده است. روشهای انتخاب معیار مدل( AIC، AICC، BIC و KIC) برای ارزیابی احتمال مدلهای مفهومی جایگزین مورد استفاده قرار گرفت. برای دستیابی به نتایج قابل اعتماد در روشهای انتخاب معیار، در محاسبه احتمالات مدل، همبستگی زمانی بین دادهها حذف گردید. نتایج نشان میدهد که احتمال بین مدلها در همه روشها دارای توزیع غیر یکنواخت می-باشد به طوری که در وضعیت سرعت جریان پایین مدل CDE2 به دلیل برقراری شرط تعادل فیزیکی در محیط خاک و در وضعیت سرعت جریان بالا مدل MIM1 دارای بالاترین احتمال و کمترین عدم قطعیت میباشند. محاسبات احتمالات مدل در مرحله صحت سنجی نیز این نتایج را تأیید کرد. در نهایت میتوان نتیجه گرفت که قابلیت اطمینان از تفسیر دادههای مدل از طریق در نظر گرفتن عدم قطعیت مدلهای جایگزین افزایش مییابد.
عدم قطعیت
احتمال مدل
ستون تجربی
مدل انتقال آلاینده
صحت سنجی مدل
2017
05
22
111
125
https://www.iwrr.ir/article_33132_1ac65f5eb8a2e0d55edf48943eaba463.pdf
تحقیقات منابع آب ایران
1735-2347
1735-2347
1396
13
1
بررسی عدم قطعیت پارامترهای خاک بر عدم قطعیت پروفیل رطوبتی با استفاده از نظریهی مجموعههای فازی
مرضیه
خرمی
بیژن
قهرمان
عدم قطعیت ابزاری برای سنجش اعتماد پذیری سیستم یا پارامترهای آن میباشد. در بررسی حرکت آب در خاک غیر اشباع پارامترهای زیادی موثر هستند، که اندازهگیری یا برآورد آنها دشوار بوده و به نوعی دارای عدم قطعیت میباشند. در این پژوهش، بر اساس نظریهی مجموعههای فازی، رویکردی جایگزین برای بیان نادقیقی پارامترهای مدل و پیش بینی عدم قطعیت در شبیهسازی مدل به کار گرفته شد. ابتدا معادله ریچاردز به عنوان یک مدل قطعی برای حرکت آب در خاک به صورت عددی حل گردید. برای به دست آوردن عدم قطعیت در شبیه سازی این مدل، متغیرهای ورودی (θs، θr ، Ks ، α و n) به عنوان توابع فازی معرفی شدند. پس از ساختن توابع فازی مناسب برای هر یک از ورودیها، برای هر برش β مشخص مقادیر مرزی برای این پارامترها به دست آمد، با استفاده از این مقادیر و با درنظر گرفتن قیدهای خاص، مقادیر بیشینه و کمینه رطوبت در زمان و مکان مشخص با استفاده از حل عددی معادله ریچاردز به دست آمد. نتایج نشان داد که عدم قطعیت در شبیه سازی پروفیل رطوبتی خاک در فاز اشباع کمترین و در فاز پیشروی بیشترین مقدار را به خود اختصاص میدهد که علت این امر بیشترین اثر عدم قطعیت ذاتی پارامترهای ورودی و نتیجه این عدم قطعیت در پروفیل رطوبتی در فاز پیشروی است. شکل توابع فازی به دست آمده برای رطوبت خاک در زمان مشخص، در عمقهای مختلف خاک متفاوت بود که متاثر از نقش پارامترهای اولیه در هر زمان و مکان خاص در نتایج خروجی رطوبت میباشد.
محیط غیر اشباع
حل عددی
معادله ریچاردز
هایدروس
2017
05
22
126
138
https://www.iwrr.ir/article_33177_cacc41f3238eed0147dd2c163d84db22.pdf
تحقیقات منابع آب ایران
1735-2347
1735-2347
1396
13
1
ارزیابی گزینههای مدیریتی برای حفظ پایداری حوضه آبریز در سناریوهای اقلیمی
الهه
پناهی
علی
بافکار
مریم
حافظ پرست
در این پژوهش تغییرات پارامترهای اقلیمی دما و بارش در دو دوره 2020-2039 و 2040-2059 با مدل ترکیبی حاصل از میانگین وزنی خروجی هفت مدل اقلیمی تحت سه سناریو انتشار محاسبه شد. سپس آبدهی ورودی به سد جامیشان با خروجی مدل تغییراقلیم در مدل روزانه IHACRES پیشبینیگردید. بر اساس نتایج شبیهسازی سناریوهای ادامه وضع موجود و سناریوهای اقلیمی، در مدل WEAP، گزینههای مدیریتی قابل اجرا برای منطقه در هر سناریو مجددا شبیهسازی گردید. در این راستا به منظور حفظ پایداری حوضه آبریز، معیارهای اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی در نظرگرفتهشد و برای ارزیابی هر معیار تعدادی شاخص محاسبهشد. بهمنظور جلوگیری از اعمال نظر شخصی در انتخاب گزینه برتر از روشهای وزندهی عددی برای شاخصها استفاده شد. در نهایت حل ماتریس سه بعدی سناریو-گزینه-شاخص، با روشهای تصمیمگیری چند معیاره انجامگرفت. نتایج بررسی تغییر اقلیم به صورت کلی نشاندهنده کاهش بارش و افزایش دمای سالانه است. نتایج تصمیمگیری چند معیاره نشانداد تحت سناریو S1، گزینه 6 و 2 بهترین گزینه خواهندبود. در دوره 2020-2039، تحت هر سه سناریو گزینه 4 و 6 بهترین گزینه و در دوره 2040-2059، تحت سناریوهای A1B و A2، گزینههای 4 و 2 و تحت سناریو B1 گزینههای 4 و 6 بهترین گزینه هستند.
سناریوهای اقلیمی
پایداری حوضه آبریز
گزینه مدیریتی
تصمیمگیری چندمعیاره
2017
05
22
139
152
https://www.iwrr.ir/article_34121_07e3f1bf3562b7b470622ca35ac6de76.pdf
تحقیقات منابع آب ایران
1735-2347
1735-2347
1396
13
1
کاربرد تلفیقی شبکه عصبی و روش های محاسباتی جهت تخمین دقیق تر تبخیر-تعرق مرجع
علی
شعبانی
علیرضا
سپاسخواه
مهدی
بهرامی
فاطمه
رزاقی
در بسیاری از مسائل آبیاری و زهکشی، هیدرولوژی، محیط زیستی، فرسایش خاک و منابع آب تخمین دقیق تر تبخیر-تعرق اهمیت زیادی دارد. استفاده از شبکه عصبی مصنوعی یکی از روش های تخمین تبخیر-تعرق مرجع میباشد. تاکنون در بیشتر مقالات منتشر شده داده های اقلیمی به عنوان ورودی شبکه عصبی جهت تخمین تبخیر-تعرق مرجع مورد استفاده قرار گرفته است. در این تحقیق از تبخیر-تعرق محاسبه شده بوسیله روش های محاسباتی هارگریوز ـ سامانی، جنسن ـ هیز، تورک و روش تشت تبخیر در کنار داده های هواشناسی به عنوان داده های ورودی شبکه عصبی مصنوعی استفاده شد. نتایج نشان داد که از بین روش های مذکور که به همراه داده های هواشناسی به عنوان داده های ورودی شبکه عصبی استفاده شده تنها روش جنسن ـ هیز منجر به تخمین تبخیر-تعرق مرجع روش استاندارد پنمن-مانتیس-فائو با دقت بالا گردید و در بقیه روش ها استفاده از شبکه عصبی مصنوعی به همراه روش های محاسباتی اگرچه اندکی دقت تخمین را بهبود داده اما همچنان دقت این روش ها برای محاسبه تبخیر – تعرق مرجع پایین میباشد.
شبکه عصبی
پنمن-مانتیس-فائو
هارگریوز ـ سامانی
جنسن ـ هیز
تورک
2017
05
22
152
162
https://www.iwrr.ir/article_34396_7681b48eea847534da3099ccae5c3bcd.pdf
تحقیقات منابع آب ایران
1735-2347
1735-2347
1396
13
1
ارزیابی و بهبود الگوریتم تشخیص پوشش سطح برف از تصاویر سنجنده MODIS
مسعود
تصدیقیان
مجید
رحیم زادگان
اطلاعات از پوشش برف به عنوان یکی از منابع تامین آبهای زیرزمینی، شرب و کشاورزی برای مدیریت بهینه منابع آبی اهمیت بسزایی دارد. از جمله منابع اطلاعاتی مهم برای شناسایی سطح برف، تصاویر ماهوارهای سنجنده MODIS است که محصول سطح برف به صورت منظم از آنها تولید میگردد. هدف این پژوهش ارتقاء دقت الگوریتم شناسایی سطح برف از تصاویر MODIS با بهرهگیری از تصحیح توپوگرافی و آستانهگذاری دمای سطحی است. در این راستا، شمالغرب کشور به عنوان محدوده پایلوت انتخاب و به دلیل عدم جمعآوری دادههای سطح برف، تصاویر Landsat 8 بعنوان داده واقعیت زمینی برگزیده شد. 5 تصویر تقریباً همزمان MODIS و Landsat 8 مناسب در سالهای 2014 تا 2015 تهیه و از هر تصویر MODIS تعداد 5 نمونه 10000 پیکسلی انتخاب و سه الگوریتم پیادهسازی گردید. الگوریتم اول با روش محصول برف MODIS به متوسط قدر مطلق خطاهای نسبی 3.44 درصد رسید. در الگوریتم دوم تصحیح توپوگرافی موجب بهبود این مقدار به 2.25 گردید. الگوریتم سوم مؤید تاثیر اعمال حد آستانه دمای سطح زمین بود که با برگزیدن آستانه k 278، متوسط قدر مطلق خطاهای نسبی 2.58 گردید. بنابراین نتایج نشان دهنده کارایی الگوریتمهای ارائه شده در این تحقیق نسبت به روش استاندارد در مناطق مورد مطالعه بود.
تصویر MODIS
تصویر Landsat 8
سطح پوشش برف
دمای سطح زمین
تصحیح توپوگرافی
2017
05
22
163
177
https://www.iwrr.ir/article_39359_d8062b504c04c7b088ad2ef78a13caff.pdf
تحقیقات منابع آب ایران
1735-2347
1735-2347
1396
13
1
اثر تغییرات اقلیمی و انسانی بر آبدهی رودخانه راوند با استفاده از مدل ونلون
ایمان
صانع
بهرام
ثقفیان
محسن
ناصری
خشکسالی و کمآبی دو واژۀ کلیدی در مدیریت منابع آب محسوب میشوند. وقوع خشکسالی به عنوان یک بلای طبیعی در مقیاس بزرگ، خارج از کنترل مدیران منابع آب است. در مقابل آن کمآبی ناشی از استفادۀ فزآینده و بیرویه از منابع آب است ولی با تصمیمهای درست مدیریتی جهت حفاظت از منابع آب میتواند تحت کنترل درآید. امروزه، در اغلب موارد این دو پدیده همزمان حادث شده و باعث کمبود و بحران در منابع آب موجود میشوند. در این مقاله با کمک یک مدل مفهومی بیلان آب در ساختاری مشاهداتی-مدلسازی، اثرات خشکسالی و کمآبی در یک حوضه آبخیز تفکیک میشود. این ساختار توسط (Van Loon and Van Lanen, 2013) پیشنهاد شد به نحوی که امکان شبیهسازی عکسالعمل هیدرولوژیکی حوضه را بدون تأثیر فعالیتهای انسانی مقدور میسازد. این ساختار ابتدا به واسنجی مدل هیدرولوژیک حوضه در دورهای که متأثر از فعالیتهای انسانی نیست میپردازد. سپس در مقایسه با دورهای که حوضه تحت تاثیر تلفیق عوامل انسانی و نوسانهای طبیعی است، سهم این دو عامل را از یکدیگر جدا میکند. نتایج نشان داد علیرغم اینکه در فاصلۀ بین سالهای آبی 1380-1379 تا 1391-1390 کاهشی نزدیک به 12 درصد در مقدار بارش ماهانه نسبت به دورۀ بلندمدت 1352-1351 تا 1379-1378 اتفاق افتاده، تااندازهای حداقلهای زیست محیطی اکوسیستم برآورد شده و علت عمدۀ کم آبی، فعالیتهای گسترده انسانی است. علاوه بر آن، در سالهای پرآبی دوره مورد بررسی، همچنان کاهش محسوس دبی مشاهده میشود.
کمآبی
اثرات انسانی
خشکسالی
مدل مفهومی بیلان آب
2017
05
22
178
190
https://www.iwrr.ir/article_39603_e723534d949bc2b6c8a2adb4eff7017a.pdf
تحقیقات منابع آب ایران
1735-2347
1735-2347
1396
13
1
ارتباط بین ضریب فشردگی حوضه آبریز با ویژگی های فراکتال آن
محمد هادی
فتاحی
زهرا
طالب زاده
تأثیر شکل حوضه بر رواناب سطحی و هیدروگراف امریست محرز،از این رو عده ی زیادی از محققین این موضوع را مورد بررسی قرار داده اند.هندسه فراکتال نیز به عنوان یکی از روشهای جدید میتواند در علم ژئومورفولوژی رودخانهای به کار گرفته شود و به یافتن روابطی بین شکل حوضه و هیدروگراف کمک کند.اساسی ترین ویژگی فرکتالی که در مورد این پدیده ها تحلیل مـی شـود، بعد فرکتال است که اهمیت زیادی در شناخت رفتار و پیش بینی تغییرات رودخانـه دارد . در این تحقیق به دنبال بررسی میزان انطباق هیدروگراف واحد مصنوعی فراکتال و هیدروگراف واحد مثلثی NRCS و ارتباط آن با میزان ضریب فشردگی حوضه می باشیم. به این منظور حوضه ی وال نات گولچ آمریکا را انتخاب و برای 12 زیر حوضه ی آن ضریب فشردگی محاسبه و هیدروگراف واحد مثلثی (NRCS) ، همچنین هیدروگراف واحد مثلثی فراکتالی رسم و با هم مقایسه کردیم، نتایج حاکی از آن بود که هر چه ضریب فشردگی به 5/1 نزدیکتر باشد یعنی حوضه دایره ای تر باشد هیدروگراف ها تطابق بیشتری دارند در واقع روش ابداعی هیدروگراف فراکتالی بهتر جواب می دهد، مانند زیر حوضه های 5، 7 ، 8 ، 9 و 11 وهر چه عدد ضریب فشردگی از 5/1 فاصله بگیرد تطابق کمتر می شود مانند زیر حوضه های 1 و 10 .
فراکتال
ژئوموفولوژی
هیدروگراف واحد
وال نات گولچ
ضریب فشردگی
2017
05
22
191
203
https://www.iwrr.ir/article_40718_016b14ad213a1c2f0d7abca63cb1a6e2.pdf
تحقیقات منابع آب ایران
1735-2347
1735-2347
1396
13
1
تحلیل طیفی نوسانات دبی- بارش در حوضه آبریز دینه ور
سید یحیی
میرزایی
آرش
آذری
غلامعلی
پرهام
در این مطالعه نوسانات دبی و بارندگی در 9 ایستگاه موجود در حوضه دینه ور با استفاده از توابع چگالی طیفی و توابع خود همبستگی در قلمرو فرکانس و زمان مورد تحلیل قرار گرفت. در ابتدا نوسانات موجود در همبستگی نگار هر سری زمانی تحلیل شد. سپس برای بررسی سری های زمانی در قلمرو فرکانس از توابع چگالی طیفی که مبتنی بر سریهای فوریه میباشد استفاده شد. در این راستا ابتدا مقدار طیف برای هر یک از سری های دبی و بارش محاسبه و نمودار دوره نگار هر سری ترسیم شد. دوره نگارهای این داده ها در چندین فرکانس نوسان نشان داد. این نوسانات شامل نوسانات فصلی با فرکانس 083/0، نوسانات کوتاه مدت با فرکانس 25/0و نوسانات میان مدت با فرکانس 167/0 می باشد که نوسانات 6 ماهه در داده های بارندگی نمودی نداشت. نتایج تحلیل طیف متقابل داده ها در فرکانس های 083/0 و 25/0 مقادیر تطابق بالایی را نشان داد. همچنین مقادیر تاخیر برآورد شده از آنالیز طیفی متقابل برای نوسانات فصلی (083/0) در بارش و اثر آن بر نوسانات فصلی دبی حدود 5/1 ماه بر آورد شده و این تاخیر برای نوسانات با دوره بازگشت کمتر، حدود 4/0 ، 5/0 و 14/0 ماه تعیین شد. بر اساس نتایج آنالیز طیفی داده های بارش ایستگاه ها پس از حذف تناوب و روند، در تمامی آنها سیکل در فرکانس 01/0 مشاهده شدکه می توان گفت این نوسانات مربوط به دوره های تر سالی و خشکسالی موجود در این منطقه میباشد.
دبی
بارش
تحلیل طیفی
توابع تطابق
توابع فاز
2017
05
22
204
210
https://www.iwrr.ir/article_14876_bbe6724947280a6d953e0e8631af5ded.pdf
تحقیقات منابع آب ایران
1735-2347
1735-2347
1396
13
1
پتانسیلیابی منابع آب زیرزمینی با استفاده از روش منطق فازی (مطالعه موردی: استان خراسان جنوبی)
مسعود
حیدری آقاگل
ابراهیم
غلامی
حمیدرضا
رستمی بارانی
روند روبهرشد استان خراسان جنوبی در سالهای اخیر از یکسو و قرار داشتن این استان در یک منطقه خشک و نیمهخشک از سوی دیگر، راهبردهای منابع آب در این منطقه را بیش از پیش ایجاب میکند. یکی از راهکارهای مدیریتی منابع آب، شناسایی مناطق آبی با پتانسیلهای مختلف و بهرهبرداری از آنها با توجه به ظرفیتشان میباشد. هدف از این پژوهش پهنهبندی مناطق با پتانسیل آبی در استان خراسان جنوبی با استفاده از عوامل موثر در تغذیه سفرههای آب زیرزمینی، از طریق مدل منطق فازی و تکنیک GIS است. جهت نیل به اهداف از 16 عامل در چهار گروه زمینشناسی، هیدرولوژی، جغرافیایی و انسانی بهرهگیری شد و درمجموع پنج منطقه پتانسیلی بسیار بالا تا خیلی کم شناسایی گردید. در پایان 43 حوضهی آبی استان بر اساس نقشه پتانسیل آب زیرزمینی کلاسبندی شدند و با نتایج بهدستآمده از چاههای اکتشافی تطابق داده شد و نقشه پتانسیل آبی حوضههای استان تهیه گردید. بر این اساس در حدود 17% (103×27 km2) از مساحت استان دارای کلاس پتانسیل آبی بالا و بسیار بالایی است که منطبق بر رسوبات دوران چهارم و مناطق دارای تراکم شکستگی بالا است، پهنه پتانسیل خیلی کم نیز منطبق بر ارتفاعات، لیتولوژی متراکم و مناطق بیابانی است.
استان خراسان جنوبی
پتانسیلیابی
منابع آب زیرزمینی
مدل منطق فازی
تکنیک GIS
2017
05
22
211
215
https://www.iwrr.ir/article_14973_4411168fbc850d61217c0cae5ff3d564.pdf
تحقیقات منابع آب ایران
1735-2347
1735-2347
1396
13
1
بررسی و تحلیل روند تبخیر و تعرق گیاه مرجع با استفاده از آزمون اسپیرمن در ایستگاههای سینوپتیک استان کردستان
فرخ
اسدزاده
مهری
کاکی
سینا
شکیبا
در این پژوهش روند تبخیر و تعرق گیاه مرجع به روش پنمن مانتیث (FAO56) و پارامترهای هواشناسی مانند سرعت باد، ساعات آفتابی، رطوبت نسبی، حداکثر درجه حرارت و حداقل درجه حرارت برای 4 ایستگاه سینوپتیک استان کردستان در سریهای زمانی ماهانه، فصلی و سالانه با استفاده از آزمون ناپارامتری اسپیرمن مورد بررسی قرار گرفت. برای تعیین شیب روند، از آزمون تخمینگر سِن استفاده شد. همچنین در این پژوهش تحلیل حساسیت ET0 به پارامترهای هواشناسی به کمک روش رگرسیون چندگانه خطی گام به گام سنجیده شد. نتایج نشان داد که روند سالانه تبخیر و تعرق برای ایستگاه سنندج افزایشی و معنیدار بود. شیب خط روند برای سه ایستگاه سنندج، زرینه و بیجار در همه سریهای زمانی ماهانه، فصلی و سالانه مثبت بود. علاوه بر این، برای سه ایستگاه مذکور در سری فصلی زمستان و تابستان روند افزایشی معنیدار مشاهده شد. در شش ماهه گرم سال، افزایش روند از نظر آماری در سطح 5 درصد برای متغیر حداکثر درجه حرارت در ایستگاههای سنندج و بیجار معنیدار بود. نتایج تحلیل حساسیت نشان داد که در ماههای گرم سال متغیرهای ساعات آفتابی و حداکثر درجه حرارت مهمترین پارامترهای مؤثر بر تبخیر- تعرق گیاه مرجع هستند.
پارامترهای هواشناسی
تبخیر
تخمینگر سن
کردستان
2017
05
22
216
222
https://www.iwrr.ir/article_15613_1b504b2f13ec60f19789c6c640db97d6.pdf