2024-03-29T18:50:31Z
https://www.iwrr.ir/?_action=export&rf=summon&issue=5112
تحقیقات منابع آب ایران
1735-2347
1735-2347
1395
12
4
تحلیل پایداری تأمین و تقاضا مبتنی بر بیلان آب، حرکت بسوی تدوین یک شاخص ترکیبی (مطالعه موردی: حوضه آبریز اهرچای)
محمد
کارآموز
پانیذ
محمدپور
برنامهریزی برای سیستمهای آبی در جهت آمادگی برای توسعه، نیازمند مطالعات آتی به جهت تخمین سطوح پایداری برای تقاضا میباشد. از این رو در این مطالعه، از سه روش جهت تخمین سطوح پایداری برای تأمین و تقاضای آب در یک مطالعه موردی در حوضه آبریز اهرچای در ناحیه شمال شرقی ایران استفاده شده است. در روش اول، جریانات داخلی و منشاء و استفادههای نهایی از کل منابع برای هر زیر سیستم تخمین زده شده است و در نهایت با کمک روش ورودی-خروجی بیلان، شاخص استفاده پایدار از منابع آب محاسبه شده است. در روش دوم از یک مدل شبیهسازی، برای تخمین اطمینانپذیری، برگشتپذیری و آسیبپذیری حوضهی آبریز جهت محاسبهی شاخص پایداری استفاده شده است. در روش سوم نیز جهت ارزیابی نحوه حرکت به سمت توسعه پایدار، شاخص ارزیابی توسعه پایدار محاسبه شده است. پارامترهای مدنظر در این شاخص، شاخص بهرهوری، اختلاف بین عرضه و تقاضا، درصد نیاز تأمین شده و یک شاخص جهت ارزیابی کاهش حجم ذخیره آبخوان است. در نهایت این روشها باهم مقایسه شده و یک شاخص ترکیبی شامل شاخصهای مذکور توسعه داده شد. این شاخص میتواند جهت ارزیابی و بهبود وضعیت پایداری تأمین و تقاضای آب تحت سناریوهای مختلف مدیریتی مورد استفاده قرار گیرد.
سطوح پایداری
پایداری منابع و مصارف آب
آب قابل برنامهریزی
شاخص ترکیبی
2017
02
19
1
11
https://www.iwrr.ir/article_42244_b7d4bd1f5671327340cefeac45f47a84.pdf
تحقیقات منابع آب ایران
1735-2347
1735-2347
1395
12
4
راهکار برون رفت از بحران آب در حوضه آبریز زاینده رود: مدیریت توامان تامین و مصرف آب
حمیدرضا
صفوی
مهدی
راست قلم
ایجاد ناپایداری در رودخانه زاینده رود و افت شدید در منابع آب زیرزمینی به ویژه در طی دهه اخیر باعث ایجاد دغدغه های جدی برای مردم و مدیران آب در سطح استانی و ملی شده است. لذا بررسی علل و عوامل ایجاد این بحران از یکطرف و چگونگی ایجاد جریان پایدار در رودخانه زاینده رود و جلوگیری از افت منابع آب زیرزمینی موضوعاتی است که در کلیه سطوح تصمیم گیری و تصمیم سازی ملی و منطقه ای و حتی بین عموم آحاد مردم مطرح می باشد. در این مقاله ضمن بررسی تغییرات منابع و مصارف آب در مقیاس این حوضه آبریز، به عنوان واحد مدیریت یکپارچه منابع آب، به ارائه راهکارهای مدیریتی و سازه ای در جهت مدیریت پایدار حوضه زاینده رود و به ویژه ایجاد جریان پایدار در رودخانه زاینده رود پرداخته شده است. این راهکارها از دیدگاه دیگری مشتمل بر مدیریت تامین و نیز مصرف آب می باشد که بخشی از آنها در حیطه عملکرد محلی و حوضه ای و بخشهای دیگر ملی است. بدین منظور اولویت بندی مدیریت مصرف آب در بخش های مختلف شرب، کشاورزی و صنعت ارائه شده است. در مجموع براساس مطالب ارائه شده می توان به ایجاد پایداری در حوضه و نیز وجود جریان پایدار در رودخانه زاینده رود از زردکوه تا گاوخونی، منوط به جلوگیری از بارگذاری های جدید و همزمان اعمال مدیریت توامان تامین و مصرف آب امیدوار بود. لذا انتقال آب به این حوضه در وضعیت موجود شرط لازم و مدیریت مصرف شرط کافی در این زمینه خواهد بود.
توسعه پایدار
زاینده رود
مدیریت مصرف
مدیریت یکپارچه
مدیریت تامین
2017
02
19
12
22
https://www.iwrr.ir/article_42120_f028bd34f6aa1843ab3e9e9b2c536a53.pdf
تحقیقات منابع آب ایران
1735-2347
1735-2347
1395
12
4
تحلیل وضعیت کیفیت منابع آب ایران (دوره 1383 تا 1393)
علی
مریدی
رضا
کراچیان
محمد
ذکایی
بررسی روندهای گذشته و پیشبینیهای آتی نشاندهنده وضعیت نامطلوب کیفیت منابع آب کشور در سالهای آتی خواهد بود. با توجه به همگن نبودن توزیع جمعیت در کشور، میزان تولید پساب در استانها و حوضههای آبریز کشور نیز یکنواخت نیست و در مناطق دارای تمرکز جمعیت و صنعت، تنش بیشتری به محیطزیست بهخصوص منابع آب وارد خواهد شد. بر اساس برنامههای موجود استفاده از پساب در این زمینه در سالهای آتی رشد شدیدی خواهد داشت. این موضوع اگرچه از نظر کمیت آب قابلقبول است ولی با توجه به فرایندهای تصفیه موجود، پسابهای حاصل میتواند مشکلات بهداشتی و محیطزیستی پیشبینینشدهای در پی داشته باشد. با توجه به نمونههای ذکرشده، در صورت ادامه روند موجود، قطعاً چشمانداز روشن و قابل قبولی در زمینه کیفیت آب کشور وجود نخواهد داشت. در این مقاله، با توجه به محدودیت اطلاعات موجود در رابطه با متغیرهای کیفیت آب همچون نیترات، فسفر و BOD1، با استفاده از محاسبه بارآلودگی آلایندههای مختلف نقطهای و غیر نقطهای، پتانسیل آلودگی حوضههای آبریز مختلف و همچنین سهم هر یک از منابع آلاینده در آلودگی منابع آب سطحی و زیرزمینی محاسبه شده است. همچنین در این مقاله، با استفاده از یک چارچوب مناسب، به ارزیابی وضعیت کیفیت منابع آب کشور پرداخته شده است و با ارزیابی وضعیت موجود و همچنین محرکها و فشارهای موجود بر وضعیت کیفیت منابع آب کشور، به بحث در مورد پاسخهای مناسب برای بهبود شرایط فعلی پرداخته شده است.
مدیریت کیفیت منابع آب
ارزیابی یکپارچه
DPSIRO
چارچوب تحلیلی
2017
02
19
23
35
https://www.iwrr.ir/article_42102_b9af94c8de010b32191cd401dfa43c4c.pdf
تحقیقات منابع آب ایران
1735-2347
1735-2347
1395
12
4
بررسی فرصتها و موانع بازیافت پساب در مصارف شهری، مطالعه موردی کلانشهر تهران
مسعود
رضائی
محمدحسین
صراف زاده
آب یکی از منابع طبیعی مهم در جهان میباشد، اما در حال حاضر به علت تغییرات اقلیم، رشد جمعیت و آلودگیها با تهدیدات مختلفی روبهرو است. یکی از راهکارهای مناسب جهت غلبه بر چالشهای موجود توجه به منابع آبی جایگزین مانند آب دریاها، آبهای لبشور و پسابها است. البته باید توجه نمود که نیاز آبی تنها عامل تعیینکننده جهت تخصیص پسابهای بازیافتی نیست. جنبههای مختلف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و فنی نیز میبایست در نظر گرفته شوند. در این مطالعه امکان بازیافت پساب در شهر تهران موردبررسی قرار گرفت و سپس چالشها و فرصتهای موجود مرور گردید. مصرف سالانه آب شهری در تهران 1300 میلیون مترمکعب برآورد میگردد که در حال حاضر حدود 800 میلیون مترمکعب آن از طریق مخازن سدهای اطراف شهر و مابقی از طریق چاههای مجاز و غیرمجاز در آبخوان دشت تهران تأمین میگردد. در افق 1410، مجموع پساب تصفیه-خانههای شهر تهران 55/852 میلیون مترمکعب در سال پیشبینی میشود؛ لذا میبایست برای مصرف این حجم آب در بخشهای کشاورزی، صنعت، فضای سبز، تغذیه آبخوان و غیره تدبیری اندیشیده شود. جهت رفع موانع و اثرات بازیافت پساب استفاده از فنّاوریهای مناسب، حرکت به سمت سیستمهای تصفیه غیرمتمرکز پساب و افزایش پذیرش اجتماعی ضروری خواهد بود.
بازچرخانی
فاضلاب
تهران
محیطزیست
منابع آب
آب خاکستری
2017
02
19
36
49
https://www.iwrr.ir/article_42243_df7b4c0b35fa766583d3e100a91d140f.pdf
تحقیقات منابع آب ایران
1735-2347
1735-2347
1395
12
4
تا چه مقدار اطلاع از آینده جریان رودخانه در طراحی و بهره برداری از مخازن سدها قابل برنامه ریزی است؟
الهه
جهانی
سید جمشید
موسوی
ارزیابی تأثیر طول دوره دوربینی از آوردهای آینده رودخانه بر حداقل ظرفیت مخزن مورد نیاز برای تأمین بده آب معلوم در سطح اعتمادپذیری مشخص موضوع این تحقیق است. این مساله را می توان در قالب یک مدل برنامه ریزی خطی عدد صحیح (MILP) با سری معلوم از آورد رودخانه فرمول بندی کرد. حل این مدل با سری زمانی بلندمدت با N گام زمانی، نماینده جواب متناظر با اطلاع کامل از آورد رودخانه در افق N گام زمانی آینده می باشد. چنانچه طول سری زمانی به n=N/m بازه زمانی تقسیم و n مدل پیاپی، هریک با m گام زمانی، حل شود، بزرگترین ظرفیت مخزن بدستآمده از این n مدل، جواب همین مساله در شرایط اطلاع محدود و نسبی m–ماهه از آوردهای آینده خواهد بود. در این مقاله با مقایسه جوابهای حاصل از حل مدلهای فوق در شرایط اطلاع کامل و محدود از آینده جریان، تأثیر طول دوره دوربینی و سطح اعتمادپذیری تأمین نیاز آبی بر ظرفیت مخازن سدها ارزیابی شده است. همچنین ارتباط این عوامل با پارامترهای موثر از جمله نسبت ظرفیت فعال مخزن (Ka) و نسبت حداقل نیاز (r_min) به متوسط جریان ورودی سالانه (μ_Q) تحلیل حساسیت شده است. نتایج نشان میدهد گرچه با کاهش افق دوربینی، ظرفیت مورد نیاز مخزن افزایش می یابد، عکس این نتیجه نیز در برخی شرایط بسته به هیدرولوژی جریان رودخانه و موقعیت دوره های خشک در سری جریان محتمل است. همچنین از یک افق دوربینی به بعد، آگاهی از آینده دورتر به برنامه ریزی برای کاهش بیشتر ظرفیت مورد نیاز مخزن کمکی نخواهد کرد.
جریان آینده ورودی به مخزن
دوربینی کامل و نسبی
ظرفیت مخزن
اعتمادپذیری بده مخزن
2017
02
19
50
59
https://www.iwrr.ir/article_42109_5f423b3ca08d1337808e5ac0ec41723b.pdf
تحقیقات منابع آب ایران
1735-2347
1735-2347
1395
12
4
مدل هیبریدی برای مدیریت استراتژیک تقاضای آب کشاورزی مناطق خشک
محمد ابراهیم
بنی حبیب
محمد هادی
شبستری
مرضیه
حسین زاده
مدیریت آب در مناطق خشک نظیر کویر مرکزی ایران تنها با مدیریت استراتژیک تقاضای آب در پر مصرفترین بخش مصرف کنندگان یعنی (بخش) کشاورزی ممکن خواهد شد. در این مطالعه، از مدل تصمیم گیری هیبریدی فرایند تحلیل سلسله مراتبی و شباهت به گزینه ایدهآل اصلاح شده (MTAHP) برای رتبهبندی راهبردهای مدیریت تقاضای آب کشاورزی مناطق خشک استفاده شد. در ادامه به بررسی دقیقتر این راهبرد پرداخته شد. برای این منظور یک مدل برنامه ریزی غیر خطی برای بهینه سازی الگوی کشت در شرایط کم آبیاری استفاده گردید. نتایج مدل تصمیم گیری نشان داد که مهمترین راهبرد برای مدیریت تقاضای آب کشاورزی مناطق خشک کشور راهبرد تغییر الگوی کشت بوده و استفاده از مدل بهینهسازی تخصیص آب-زمین و شیوه کمآبیاری، موجب افزایش سطح زیرکشت محصولاتی با راندمان اقتصادی بالاتر خواهد شد. همچنین با درنظرگرفتن 4 سناریو مختلف در میزان آب قابل دسترس ،مقادیر بهینه سطح زیرکشت و آب اختصاص یافته هر یک از محصولات تعیین شد. نتایج نشان داد که کاهش سطح زیرکشت در محصولات، براساس میزان سودخالص در واحد مصرف آب آنها میباشد. همچنین نتایج مدل نشان داد سودخالص اقتصادی تا کاهش 40 درصدی آب دردسترس، میتواند تا 19 درصد در مقایسه با شرایط کنونی افزایش یابد.در این تحقیق استفاده از یک مدل تصمیم گیری چند معیاره در کنار یک مدل بهینه سازی برای شناخت و ارزیابی گزینه برتر پیشنهاد شد. این روش پیشنهادی میتواند برای بهبود مدیریت تقاضای آب کشاورزی در مناطق خشک استفاده گردد.
تصمیم گیری چند معیاره
برنامه ریزی استراتژیک
بهینه سازی الگوی کشت
2017
02
19
60
69
https://www.iwrr.ir/article_42245_82b20ed505c127160928e7184707a503.pdf
تحقیقات منابع آب ایران
1735-2347
1735-2347
1395
12
4
طراحی و بهرهبرداری بهینه بر مبنای اعتمادپذیری از مخازن سدهای برقابی پیاپی با احتساب اثرات متقابل هیدرولیکی
نوید
افشاریان زاده
سید جمشید
موسوی
بهینهسازی طراحی و بهرهبرداری از مخازن سدهای برقابی پیاپی همراه با کنترل اعتمادپذیری تولید انرژی یک مسئلهی بهینهسازی پیچیده از منظر فرمولبندی و روش حل آن میباشد. در این مطالعه بهینهسازی بر مبنای اعتمادپذیری طراحی و بهرهبرداری از سدهای برقابی پیاپی با احتساب تأثیرات هیدرولیکی سراب مخزن پاییندست بر تراز پایاب نیروگاه بالادست مورد توجه قرار گرفت. فرمولبندی مدل بهینهسازی فوق از نوع برنامهریزی غیرخطی غیرمحدب (NLP) میباشد که در شرایط اعمال کنترل بر روی قید اعتمادپذیری تولید انرژی و همچنین مدلسازی تأثیرات متقابل هیدرولیکی، متغیرهای دو مقداره نیز به ساختار مدل اضافه شده و مدلی از نوع برنامهریزی غیرخطی غیرمحدب عدد صحیح (MINLP) نتیجه شد. حل این مدل که در زمره مسائل NP-hard میباشد، توسط روشهای بهینهسازی کلاسیک و تکاملی مدنظر قرارگرفت و عملکرد این روش ها در مسئلهی طراحی و بهرهبرداری از سیستم برقابی کارون2- کارون3 آزمایش گردید. با توجه به تعداد زیاد متغیرهای گسسته و دومقداره در ساختار مدل بهینهسازی و نامحدب بودن بخش غیرخطی آن، امکان حل مدل با روشهای بهینهسازی کلاسیک میسر نشد. علیرغم آن الگوریتم بهینهسازی اجتماع ذرات (PSO)، همراه با ملاحظات تولید جوابهای شدنی مرحله به مرحله یا نموی (incremental) و همچنین استفاده از ساختار مسئله در تشخیص دورههای شکست و موفقیت در تأمین نیاز انرژی پایدار سیستم، به جوابهای قابل قبول و نه ضرورتاً بهینه سراسری منتهی گردید.
کلمات کلیدی: بهینهسازی
سیستمهای برقابی پیاپی
الگوریتم PSO
ارتباط هیدرولیکی
2017
02
19
70
83
https://www.iwrr.ir/article_42100_8919f52352f6c983b1a576fff8d5d668.pdf
تحقیقات منابع آب ایران
1735-2347
1735-2347
1395
12
4
بررسی تاثیرات کف شکنی چاهها بر پتانسیل برداشت از آبخوان با استفاده از مدل ریاضی
مرتضی
بیژنی
علی
مریدی
محمدرضا
مجدزاده طباطبایی
کشور ایران در منطقهای خشک و کمباران با توزیع نامناسب آب واقع شده است. در بسیاری از مناطق ایران به ویژه مناطق کویری منبع تامین نیاز آبی، منابع زیرزمینی میباشند. یکی از این مناطق دشت علیآباد واقع در محدوده مطالعاتی ساوه است که جهت دستیابی به منابع آب زیرزمینی اقدام به حفر چاههای بهرهبرداری برای مصارف کشاورزی شده است. افزایش بهرهبرداری بیش از پتانسیل تجدید پذیر آبخوان باعث شده تا در اثر افت سطح آب زیرزمینیپتانسیل برداشت از آبخوان کاهش یافته و به تبع آن اقدام به کفشکنی چاهها شده است. در اثر افت سطح ایستابی، تنش موثر در ذرات خاک افزایش و باعث ایجاد فرونشست در منطقه خواهد شد. در این تحقیق تأثیر برداشت بیرویه از چاهها بر پتانسیل بهرهبرداری از آبخوان با استفاده از مدل عددی MODFLOW بررسی شده است. بدینمنظور مدل مفهومی دشت علی آباد ساوه و اثر کفشکنی چاهها با استفاده از نرمافزار GMS تهیه شده است. نتایج حاصل از تحقیق نشان میدهد مناطق جنوب غربی و جنوب شرقی دشت از پتانسیل بالاتری جهت خشک شدن آبخوان برخوردار بوده وعمق بحرانی کفشکنی در کل منطقه مورد مطالعه 80 متر برآورد شده که در قسمت جنوب غربی رخ داده است. همچنین نتایج نشان میدهد ارائه مجوز کف شکنی به چاههای کشاورزی نه تنها یک آسیب جدی به آبخوان و محیط زیست دشت بوده بلکه یک رویکرد در راستای توزیع ناعادلانه آب در سطح دشت میباشد. در اثر کف شکنی چاهها ممکن است بخشهایی از دشت کاملا از بین رفته و مهاجرتهای روستاییان آن منطقه را منجر شود.
کفشکنی چاه
MODFLOW
GMS
دشت علی آباد ساوه
مدلسازی آبخوان
2017
02
19
83
92
https://www.iwrr.ir/article_42101_c77ad1e4c5dd4e35ba3779f2a11a4195.pdf
تحقیقات منابع آب ایران
1735-2347
1735-2347
1395
12
4
برآورد تبخیر و تعرق و ضرایبگیاهی، گیاه ذرت با استفاده از تصاویر ماهوارهای لندست 8 مطالعه موردی (دشت سراب نیلوفر کرمانشاه)
هوشنگ
قمرنیا
سیدمحسن
غلامیان
نسیم
کمالی
امروزه یکی از الگوریتمهای مورد استفاده درتجزیه و تحلیل تصاویر ماهوارهای جهت برآورد تبخیر –تعرق و ضریب گیاهی محصولات مختلف، مدل سبال میباشد. این پژوهش با هدف بررسی کارائی استفاده از مدل سبال در تعیین تبخیر – تعرق واقعی و ضرایب گیاهی ذرت، از گیاهان اصلی اراضی کشاورزی استان کرمانشاه در دشت منتهی به سراب نیلوفر صورت گرفته است. برای این منظور در تحقیق حاضر از پردازش تصاویر ماهوارهای لندست 8 در سه گذر ماهوارهای شامل 22/7/2014، 7/8/2014 و 23/8/2014 استفاده شده است. تبخیر– تعرق واقعی با استفاده از تصاویر ماهوارهای و دادههای هواشناسی مورد نیاز و بر اساس معادله بیلان انرژی سطح (مدل سبال) محاسبه شده، سپس بر اساس معادله پنمن مانتیث اصلاح شده میزان تبخیر– تعرق گیاه مرجع در محل بدست آمد، که از طریق آن ضرایب گیاهی ذرت محاسبه گردید. مقادیر محاسبه شده تبخیر- تعرق از مدل سبال (مقادیر پیش بینی شده) برای گیاه ذرت در تاریخهای گفته شده بترتیب برابر با 11/7، 9/6 و 16/5 میلیمتر در روز و همچنین مقادیر محاسبه شده ضرایب گیاهی برای این محصول بترتیب 09/1 ، 33/1 و 87/0 بدست آمدند.
ضریب گیاهی
نیاز آبی
لندست8
مدل سبال
ذرت
2017
02
19
93
107
https://www.iwrr.ir/article_42242_41161fe0a4c54098c83a00867cebbe4b.pdf