2024-03-28T14:01:32Z
https://www.iwrr.ir/?_action=export&rf=summon&issue=15658
تحقیقات منابع آب ایران
1735-2347
1735-2347
1399
16
2
تحلیل اثربخشی سناریو های احیای دریاچه ارومیه با استفاده از شبیهسازی پویایی سیستم ها مبتنی بر مدل شکار و شکارچی
سید ارشاد
برحق
مهدی
ضرغامی
یوسف
علیزاده گورچین قلعه
محمدرضا
شهبازبگیان
در این مطالعه استخراج راهبردهای مدیریتی مدل شکار- شکارچی برای حوضه آبریز دریاچه ارومیه توسعه داده شده است. مزیت اصلی این مدل، تخصیص متعادل آب بین ذینفعان در راستای رسیدن دریاچه به شرایط پایدار یعنی تراز اکولوژیک است. با توجه به گسترش کشاورزی در شمال غرب ایران، بررسی راهکار های قابل اجرا و به روز کاهش آب مصرفی در بخش کشاورزی حائز اهمیت می باشد. در این تحقیق ابتدا یک مدل پویایی سیستم ها شامل یک نمودار ذخیره- جریان طراحی شده است که در آن دریاچه ارومیه به عنوان بخش شکار و اراضی کشاورزی به عنوان بخش شکارچی به حساب آمده اند. سپس با توجه به اثرات عوامل مختلف به صورت پویا، به بررسی و تحلیل راهکارهای کاهش آب مصرفی کشاورزی پرداخته شده است. نتایج این مطالعه نشان می دهد که در بازه ی زمانی 2015 تا 2031 کاهش اراضی کشاورزی (یکپارچه سازی، کاهش تعداد کشاورزان و ...) به میزان 40 درصد، افزایش راندمان آبیاری کشاورزی (اصلاح الگوی کشت، مدرن سازی تجهیزات آبیاری، اصلاح روشهای آبیاری و ...) به میزان 21 درصد و کاهش مساحت دریاچه به میزان 20 درصد، به ترتیب باعث افزایش تراز آب دریاچه به میزان 7/1، 8/0 و 5/0 متر می شوند. با اعمال سناریو های مذکور به صورت یکجا و همزمان تراز آب دریاچه به میزان 3/4 متر افزایش پیدا کرده و دریاچه به تراز اکولوژیک خود (1274 متر) خواهد رسید.
"تخصیص آب"
"دریاچه ارومیه"
"حل اختلاف"
"مدل شکار و شکارچی"
"پویایی سیستمها"
2020
08
22
1
17
https://www.iwrr.ir/article_89326_61be5ad5d4932d0a0c8b4e27c04fcbef.pdf
تحقیقات منابع آب ایران
1735-2347
1735-2347
1399
16
2
مدلسازی سیستم منابع آب تالاب هورالعظیم/هورالهویزه با رویکرد پویایی سیستم
نرگس خاتون
دولتآبادی
محمد ابراهیم
بنی حبیب
عباس
روزبهانی
در دهههای اخیر، سطح آب تالاب هورالعظیم/هورالهویزه (در مرز ایران و عراق) به عنوان یکی از منابع آب مشترک، به شدت کاهش یافته است. در حوضههای مشترک، در نظر گرفتن تعاملات بین سیستمهای منابع آب در کشورهای حوضه آبریز، با استفاده از رویکرد سیستم پویا امکانپذیر است. مدل ارائه شده، تعاملات بین سیستمهای منابع آب ایران، عراق و ترکیه را بدون در نظر گرفتن سیستمهای اجتماعی- اقتصادی این کشورها، در حوضه مشترک تالاب هورالعظیم/هورالهویزه برای دوره 2016- 2004 شبیهسازی نموده است که میتواند برای تحلیل سناریوهای مختلف در حوضه استفاده شود. به علاوه، این مطالعه سیستمی پویا را برای چندین تصمیمگیر با منافع مختلف، براساس یکپارچگی حوضه، توسعه داده است. صحتسنجی این مدل نشان داد مدل توسعه یافته، به منظور بازسازی رفتار پارامترهای مختلف درون سیستم، به خوبی واسنجی شده است. نتایج نشان میدهد که آب ورودی دجله به عراق از ترکیه، در دوره شبیهسازی، کاهش قابل ملاحظهای داشته است. متعاقبا، ورودی به تالاب هورالعظیم/هورالهویزه، به طور متوسط در این بازه زمانی، 61 درصد کمتر از ظرفیت این تالاب بوده است. همچنین نتایج مدل برای دو سناریوی تکمیل پروژه GAP و کاهش 10 درصدی سطح زیر کشت، در هر سه کشور، نشان میدهد که آب ورودی به تالاب به ترتیب 400 میلیون مترمکعب کاهش و 1900 میلیون مترمکعب نسبت به 2020 افزایش مییابد. بطور کلی، از مدل ارائه شده میتوان به عنوان ابزار پشتیبانی برای ارزیابی تصمیمهای سیاستگذاران در منطقه استفاده نمود. در نتیجه، برای بهبود شرایط زیستمحیطی، گزینههای مدیریتی باید با توجه به یکپارچگی حوضههای مشترک تعریف شوند.
سیستم پویا
مدلسازی سیستم منابع آب مشترک
تالاب هورالعظیم/هورالهویزه
2020
08
22
18
34
https://www.iwrr.ir/article_98973_8fd243c2195d950895a3f7eca9034ec5.pdf
تحقیقات منابع آب ایران
1735-2347
1735-2347
1399
16
2
بررسی اثرات تغییر اقلیم بر دبی، نیترات و عملکرد محصول در بالادست سد استقلال
حسین
یوسفی
علی
مریدی
جعفر
یزدی
احمد
خزائی پول
در این مقاله برای بررسی اثرات تغییر اقلیم بر دبی و کیفیت آب ورودی به سد استقلال در حوضه آبریز میناب از مدل SWAT استفاده شده است. اثرات 4 سناریو (RCP2.6، RCP4.5، RCP6 و RCP8.5) در 5 مدل GCM (GFDL-ESM2M، MIROC، IPSL-CM5A-LR، HadGEM2-ES و NoerESM1-M) بر دبی، نیترات و عملکرد محصول بررسی شد. طبق تحلیلها و بررسی به عمل آمده تحت سناریوهای مختلف تغییر اقلیم بیشترین کاهش و افزایش میانگین بارش سالانه به ترتیب مربوط به سناریو RCP8.5 و RCP6 مدل NoerESM1-M با میزان 8/34 و 2/37 درصد است. در وضع موجود سهم بارش در فصل زمستان 8/65، بهار 1/5، تابستان 8/1 و پاییز 4/27 درصد است. تغییر عملکرد محصولات بستگی به نوع محصول و دوره آبیاری آن دارد. به دلیل اینکه 77 درصد نیاز آبی محصول باقلا در زمستان است میانگین عملکرد این محصول 19 درصد افزایش مییابد، زیرا طبق نتایج مدلها سهم بارش در زمستان 9 درصد افزایش مییابد. همچنین 75 درصد از نیاز آبی گندم و 44 درصد از نیاز آبی بادمجان در فصول پاییز و زمستان است که افزایش و ثبات بارش در این فصلها باعث تغییرات اندک عملکرد این محصولات شده است. در مقابل 80 درصد نیاز آبی محصول ذرت در تابستان است و با توجه به کاهش شدید بارش در فصل تابستان (15 درصد)، عملکرد محصول ذرت 17 درصد کاهش داشته است.
تغییر اقلیم
مدل SWAT
مدیریت کمی و کیفی حوضه
نیترات
عملکرد محصول
2020
08
22
35
49
https://www.iwrr.ir/article_103169_c58892e98acafd520d654f7e4cbcf73e.pdf
تحقیقات منابع آب ایران
1735-2347
1735-2347
1399
16
2
تحلیل عدم قطعیت ناشی از کاربرد روشهای مختلف برآورد نفوذ بر عملکرد مدل بارش-رواناب HEC-HMS با استفاده از الگوریتم GLUE
سارا
رودکی
اصغر
عزیزیان
تعداد زیاد پارامترهای ورودی مدلهای بارش- رواناب و نبود درک فیزیکی از آنها، کاربرد این مدلها را به ویژه در مرحله واسنجی با مشکل مواجه مینماید. پژوهش حاضر با هدف بررسی عدم قطعیت ناشی از روشهای مختلف برآورد نفوذ (Green-Ampt، SCS-CN، Exponential، Smith-Parlange، Initial-Constant و Deficit-Constant) بر هیدروگراف سیلاب شبیهسازی شده توسط مدل HEC-HMS و با استفاده از الگوریتم GLUE به انجام رسیده است. نتایج نشان که استفاده از هر کدام از روابط مختلف نفوذ، باند عدم قطعیت متفاوتی را بر هیدروگراف سیلاب شبیهسازی شده توسط مدل تحمیل مینماید. محاسبات انجام شده حاکی از آن است که در صورت استفاده از دو معادله نفوذ SCS و Smith-Parlange به علت دارا بودن بیشترین مقدار P-Factor (به ترتیب معادل 78/0 و 72/0) و کمترین مقدار ARIL (به ترتیب معادل 39/0 و 40/0)، عدم قطعیت کمتری بر خروجی مدل HEC-HMS میگردد. علاوهبر این، روابط مذکور به علت دارا بودن پارامترهای حساس کمتر از کارائی به مراتب بالاتری نسبت به دیگر روشها برخوردار میباشند. برخلاف روشهای مذکور، عدم قطعیت ناشی از کاربرد معادلات نفوذ Initial & Constant و Deficit & Constant برای برآورد هیدروگراف سیلاب نسبتاً بالا بوده و درصد کمتری از دادههای مشاهداتی در پهنای باند عدم قطعیت 95% قرار میگیرند. تحلیل حساسیت پارامترهای ورودی هر کدام از معادلات نفوذ با استفاده از آماره d روش غیرپارامتریک کلموگراف-اسمیرنوف نیز نشان داد که پارامترهایی که دارای توزیع با شیب زیاد و شکل کشیدهای هستند، به ترتیب دارای عدم قطعیت کم و زیاد میباشند.
مدل هیدرولوژیکی
عدمقطعیت
الگوریتم GLUE
روندیابی سیلاب
بارش مؤثر
2020
08
22
50
66
https://www.iwrr.ir/article_107374_dc017f17032a773e6362f28205812ea3.pdf
تحقیقات منابع آب ایران
1735-2347
1735-2347
1399
16
2
جانمایی بهینه حسگرهای کنترل کیفیت آب در شبکه توزیع بر مبنای تغییرات دینامیک پارامترهای کیفی متداول
علیرضا
شهمیرنوری
مطهره
سعادت پور
تشخیص آلودگیها در شبکه توزیع آب برای حفاظت از سلامت مصرف کنندگان ضروری است. شاخصهای معمول کیفیت آب (کلر، pH ...) در واکنش به آلایندهها، با تغییراتی مواجه میگردند که این تغییرات پویا میتوانند تشخیص آلودگی در شبکه آب را تسهیل نمایند. در این پژوهش، پاسخ پارامترهای معمول کیفیت به رویداد آلودگی تزریق پتاسیم سیانید به شبکه توزیع آب مثال شماره سه EPANET 2.0 مطالعه و از مدل EPANET-MSX برای مشاهده تغییرات کلر در پاسخ به ورود آلاینده استفاده میگردد. جانمائی بهینه حسگرها در شبکه توزیع آب با استفاده از ارتباط میان شبیهساز EPANET-MSX و الگوریتم بهینهسازی ازدحام ذرات در ساختار یک و دو هدفه انجام میگردد. اهداف مدلسازی در این تحقیق کاهش زمان تشخیص، افزایش درست نمایی تشخیص و کاهش حجم آب آلوده مصرفی، می-باشند که به صورت اهداف تک یا در قالب دو هدفه لحاظ گردیدهاند. مطالعه نقش تعداد حسگرها از یک تا پنج حسگر در اهداف کاهش زمان تشخیص آلودگی، افزایش درستنمایی تشخیص و کاهش مصرف آب آلوده به ترتیب سبب کاهش زمان تشخیص از 22/36 به 41/17 ساعت، افزایش درست نمائی تشخیص از 8/28 به 6/68 درصد و کاهش مصرف حجم آب آلوده از 87/31 به 78/3 مترمکعب گردیده است. بررسی مسائل دو هدفه تعیین جانمائی بهینه حسگر در شبکه، بیانگر رابطه مستقیم 1-درست نمائی و زمان تشخیص آلودگی، 2-درست نمائی تشخیص و حجم مصرفی آب آلوده و 3- زمان تشخیص و حجمی مصرفی آب آلوده است. همچنین نتایج نشان دادند موقعیت گرههایی با تقاضای بالا و نحوه رخدادهای آلودگی شبکه بر جانمائی حسگرها اثرگذار هستند.
الگوریتم تک هدفه و چند هدفه ازدحام ذرات
حسگر
آلودگی شبکه توزیع آب
EPANET-MSX
2020
08
22
67
80
https://www.iwrr.ir/article_108425_513f35dc906448ad08541fca0891bf82.pdf
تحقیقات منابع آب ایران
1735-2347
1735-2347
1399
16
2
استخراج مساحت بحرانی و بررسی ارتباط آن با خصوصیات فیزیکی و اقلیمی حوضههای آبریز درجه دوم و سوم ایران
کیارش
احسانی
محمد
دانش یزدی
چنانچه نقشهی شبکهی رودخانهی یک منطقه به طور مناسب برای مدلسازی فرایندهای انتقال آب یا املاح در اختیار نباشد، این شبکه را میباید با استفاده از الگوریتمهای استخراج شبکهی رودخانه و با تعیین مساحت بحرانی به عنوان پارامتر کلیدی ورودی استخراج کرد. هدف این پژوهش، (1) استخراج مساحت بحرانی در حوضههای آبریز درجه دوم و سوم ایران و (2) بررسی ارتباط بین آن با ویژگیهای فیزیکی-اقلیمی حاکم بر حوضهها با هدف تعیین مهمترین عوامل کنترلکنندهی مساحت بحرانی بوده است. به این منظور، نزدیکترین مساحت بحرانی به واقعیت در هر یک حوضههای آبریز درجه دوم و سوم ایران با مقایسهی چگالی زهکشی شبکهی رودخانهی استخراج شده به کمک روش D8 و چگالی زهکشی آخرین نسخهی شبکهی رودخانههای کشور به عنوان نقشهی مبنا تعیین گردید. طبق نتایج، قدرت تفکیک مکانی مدل رقومی ارتفاعی از 30 متر تا 300 متر تأثیر قابل ملاحظهای در تخمین مقدار مساحت بحرانی ندارد. همچنین، مساحت بحرانی با میزان نفوذپذیری و درجهی فرسایش خاک، رابطهای مستقیم و با تراکم پوشش گیاهی، رابطهای معکوس دارد. مقدار مساحت بحرانی در اقلیمهای معتدل، بزرگتر و در نواحی گرمتر، کوچکتر است. همچنین، افزایش مقدار شیب متوسط حوضه و ارتفاع متوسط بارش سالانه، باعث کاهش مقدار مساحت بحرانی میشود. با این وجود، همبستگی بین مساحت بحرانی با تمام کمیتهای فیزیکی و اقلیمی بررسی شده غیرمعنادار است که این مشاهده حاکی از لزوم استخراج مساحت بحرانیِ حاکم بر یک حوضهی آبریز از روشهایی به غیر از روابط فیزیکی-ریاضی میباشد.
استخراج شبکه رودخانه
چگالی زهکشی
حوضه آبریز
خصوصیات فیزیکی و اقلیمی
مساحت بحرانی
2020
08
22
81
98
https://www.iwrr.ir/article_109379_3f7e8922c58df3cce5f396c41e92a179.pdf
تحقیقات منابع آب ایران
1735-2347
1735-2347
1399
16
2
اولویتبندی بازرسی شبکه های جمعآوری فاضلاب براساس شاخصهای سازهای، هیدرولیکی و محیطی
مسعود
تابش
امیر
زندیه
احمد
شفیعی
بردیا
روغنی
عملکرد مناسب یک شبکه جمعآوری فاضلاب وابستگی زیادی به برنامه مدیریت آن دارد. در همین راستا، اولویتبندی بازرسی اجزای این شبکهها بخش مهمی از برنامه مدیریت آن است و توجه به آن میتواند در بهبود عملکرد آن زیرساخت تأثیر فراوانی داشته باشد. در تحقیق حاضر پس از تعیین عوامل تأثیرگذار در روند زوال سازهای اجزای شبکه جمعآوری فاضلاب و تعریف شاخصهای مربوطه و تعیین نحوه امتیازدهی به هر شاخص، شاخصها دستهبندی شدند. پس از آن، برای تخمین وضعیت اجزا با استفاده از شاخصهای سازهای تعریفشده و دادههای ویدئومتری، مدل زوال بر مبنای رگرسیون لجستیک چندجملهای توسعه داده شد. بهعلاوه، شاخصهای ارزیابی هیدرولیکی و محیطی فاضلابروها نیز معرفی و دستهبندی شدند. در نهایت برای انجام فعالیتهای بازرسی، شاخصهای سازهای، هیدرولیکی و محیطی در سناریوهای مختلف با یکدیگر ترکیب شدند و برنامه اولویتبندی انجام شد. با پیاده سازی مدل معرفی شده در این تحقیق بر روی بخشی از شبکه فاضلاب شهر تهران مشخص شد که 2/0 درصد از طول لولهها در شرایط عالی و 3/3 درصد در شرایط خیلی بد بوده و مابقی در شرایطی مابین این دو حالت قرار دارند. طبق نتایج آنالیز حساسیت بر روی ضرایب شاخصها، شاخص سازهای اثرگذارترین شاخص در برنامه اولویتبندی منطقه مورد مطالعه تشخیص داده شد و تعیین دقیق این ضریب باید مورد توجه قرار گیرد.
شبکه جمعآوری فاضلاب
بازرسی
اولویتبندی
شاخص های سازهای و هیدرولیکی
شاخص محیطی
2020
08
22
99
114
https://www.iwrr.ir/article_109378_dafc11ee5fb66e63aa7cc585b843e22f.pdf
تحقیقات منابع آب ایران
1735-2347
1735-2347
1399
16
2
تحلیل عدم قطعیت پارامترها با روش مونت-کارلو برای پیشبینی سیل با بکارگیری بارش و دمای هوا پیشبینیشده با مدل WRF در حوضه دز
محمدعلی
مهرعلی پور
حسین
فتحیان
علیرضا
نیکبخت شهبازی
نرگس
ظهرابی
الهام
مبارک حسن
عدمقطعیت پارامترهای مدلهای بارش-رواناب، منابع اصلی عدمقطعیت در پیش بینی بهنگام سیل میباشند. در این مقاله از روش مونت کارلو برای تعیین عدمقطعیت هیدروگراف سیلاب پیشبینیشده بعلت عدمقطعیت در پارامترهای کالیبراسیون مدل بارش-رواناب در حوضه دز در جنوب غربی ایران استفاده شده است. بارش و دمای هوا با بکارگیری مدل پیشبینی و تحقیقات آب و هوا (WRF) پیشبینی شد. برای پیشبینی سیلاب متناظر با بارش و دمای هوای پیشبینیشده، از مدل هیدرولوژیکی HEC-HMS استفاده شد. برای مدلسازی تلفات، تبدیل بارش به رواناب و روندیابی جریان در آبراههها به ترتیب از روشهای شماره منحنی SCS، هیدروگراف واحد کلارک و ماسکینگام-کانج استفاده شد. نتایج نشان میدهد که بهترین طرحواره در مدل WRF برای پیشبینی بارش و دمای هوای ساعتی در حوضه دز MYJLG است. بنابراین طرحواره لایه مرزی MYJ، طرحواره خردفیزیک ابر Lin و طرحواره تابشی GODDARD بهترین عملکرد در پیشبینی سیل در حوضه دز را دارد. علاوه بر این نتایج این تحقیق نشان میدهد که با در نظرگرفتن عدمقطعیت همزمان در تمام پارامترها، عدمقطعیت در دبی اوج هیدروگراف سیل پیشبینیشده بیشتر از عدمقطعیت در حجم هیدروگراف است. بطوری که عدمقطعیت در دبی اوج و حجم هیدروگراف سیل پیشبینیشده بعلت عدمقطعیت تمامی پارامترها به ترتیب برابر با 5/32 و 2/21 درصد است. بنابراین با کمبود مراحل پیشبینی و هشدار سیل بر مبنای ریسک، به کمیت درآوردن عدمقطعیت، اطلاعات اضافی در مورد پیشبینیها فراهم کرده که به تصمیمگیرندگان کمک میکنند تا به نحو مناسبتر تصمیم بگیرند.
عدم قطعیت پارامترها
پیشبینی سیل
مونت کارلو
مدل WRF
مدل HEC-HMS
2020
08
22
115
131
https://www.iwrr.ir/article_109484_ca88a45b8235d67c8af3d6450bab1faa.pdf
تحقیقات منابع آب ایران
1735-2347
1735-2347
1399
16
2
بررسی عمکلرد مدل هیبریدی ماشین بردار پشتیبان-الگوریتم گیاهان مصنوعی در تخمین جریان روزانه رودخانه ها(مطالعه موردی:حوضه دز)
رضا
دهقانی
حسن
ترابی پوده
حجت اله
یونسی
بابک
شاهی نژاد
برآورد دقیق جریان رودخانههای حوضه های آبریز نقش مهمی در مدیریت منابع آب بهویژه تصمیمات صحیح در مواقع سیلاب و خشکسالی دارد. در سالهای اخیر جهت برآورد جریان رودخانهها روش های متنوعی در هیدرولوژی معرفیشده که مدلهای هیبریدی هوش مصنوعی از مهمترین آنها است. در این پژوهش یک روش پیشنهادی هیبریدی تحت عنوان ماشین بردار پشتیبان- الگوریتم گیاهان مصنوعی مورد بررسی قرار داده و نتایج آن با مدل ماشین بردار پشتیبان-موجک مقایسه گردید. به منظور برآورد دبی رودخانه های حوضه آبریز دز، از آمار آبدهی روزانه ایستگاههای هیدرومتری واقع در بالادست سد طی دوره آماری(1397-1387) استفاده شد. معیارهای ضریب تبیین، ریشه میانگین مربعات خطا، میانگین قدر مطلق خطا و ضریب نش ساتکلیف برای ارزیابی و مقایسه مدلها مورد استفاده قرار گرفت. نتایج نشان داد ساختارهای ترکیبی نتایج قابل قبولی در مدلسازی دبی رودخانه ارائه می نمایند. مدل هیبریدی پیشنهادی ماشین بردار پشتیبان-گیاهان مصنوعی با ضریب همبستگی (985/0-933/0R=)، ریشه میانگین مربعات خطا ( m3/s088/0-008/0RMSE=)، میانگین قدرمطلق خطا ( m3/s040/0-004/0MAE= ) و ضریب نش ساتکلیف (995/0-951/0NS=) عملکرد بهتری در تخمین جریان داشته و میتواند در زمینه پیش بینی دبی روزانه رودخانه ها مفید باشد.
الگوریتم گیاهان مصنوعی
تخمین
حوضه دز
ماشین بردار پشتیبان
2020
08
22
132
149
https://www.iwrr.ir/article_109511_757634212cb890db51b2fc49f720619e.pdf
تحقیقات منابع آب ایران
1735-2347
1735-2347
1399
16
2
ارزیابی آثار بالقوه خشکسالی هیدرولوژیکی بر وضعیت کشاورزی، بازده درآمدی و مصارف آبی کشاورزان استان تهران
ابوذر
پرهیزکاری
غلامرضا
یاوری
ابو الفضل
محمودی
غلامرضا
بخشی خانیکی
خشکسالی هیدرولوژیکی پدیدهای است که در اثر کاهش عرضه منابع آب سطحی و زیرزمینی رخ میدهد و به دلیل وابستگی بخش کشاورزی به ذخیره رطوبتی خاک، قبل از هر چیز این بخش را تحت تأثیر خود قرار میدهد. بنابراین، تحلیل اثرات این پدیده برای مدیریت و برنامهریزی بهتر منابع آب موجود در بخش کشاورزی حائز اهمیت است. در این مطالعه برای تحلیل اقتصادی اثرات بالقوه خشکسالی هیدرولوژیکی ناشی از کاهش عرضه منابع آب بر وضعیت کشاورزی، بازده درآمدی و مصارف آبی کشاورزان استان تهران از الگوی برنامهریزی ریاضی مثبت چند دورهای (MP-PMP) و اطلاعات آماری مربوط به دوره پنجساله 1397-1392 استفاده شد. نتایج نشان داد که الگوی فعلی کشت در استان تهران بهینه نیست و با رخداد خشکسالی، تمایل کشاورزان برای توسعه سطح زیرکشت محصولات پرآب هندوانه و آفتابگردان کاهش مییابد. همچنین، نتایج نشان داد که در شرایط رخداد خشکسالی هیدرولوژیکی حدود 13/9 درصد تقاضای آب بخش کشاورزی استان تهران بدون پاسخ مانده و تأمین نخواهد شد که این امر موجبات تغییر الگوی کشت در منطقه را فراهم میکند. کاهش 28/7 درصدی بازده درآمدی کشاورزان و افزایش 2/38 درصدی ارزش اقتصادی آب آبیاری نسبت به دوره مبنا از دیگر پیامدهای وقوع خشکسالی هیدرولوژیکی در استان تهران است. به طور کلی، نتایج گویای آن است که با وقوع خشکسالی الگوی کشت زراعی به نفع محصولات با نیاز آبی پایینتر و سود بالاتر تغییر میکند، ولی در مورد محصولات گوجهفرنگی و ذرت دانهای علیرغم نیاز آبی بالا به دلیل وجود کشاورزی تلفیقی در منطقه، کاهش سطح زیرکشت کمتری مشاهده میگردد.
خشکسالی هیدرولوژی
عرضه آب کشاورزی
وضعیت درآمدی
مدل PMP دوره ای
تهران
2020
08
22
151
163
https://www.iwrr.ir/article_110157_64c2d392a1d3997d5271bceee19876e5.pdf
تحقیقات منابع آب ایران
1735-2347
1735-2347
1399
16
2
تحلیل عدم قطعیت شبیهسازی منحنیهای شدت مدت فراوانی در سناریوهای تغییر اقلیم با استفاده از مدل مولد آب و هوا (مطالعه موردی: تهران)
رویا
حبیب نژاد
علیرضا
شکوهی
این پژوهش به ارزیابی تغییرات منحنیهای شدت- مدت- فراوانی1 در آینده با مدل منطقهای PRECIS پرداخته و برای تعیین عدم قطعیت پیش بینی از مدل K-NN WG استفاده مینماید. از سناریوی تغییر اقلیم تاریخی که از تصویر شرایط کنونی در آینده بدست آمد برای تولید حد پایین و از سناریوی انتشار B2 به عنوان سناریوی مرطوب برای تولید حد بالای باند اعتماد پیش بینی استفاده گردید. در مدل WG از دو مکانیزم برزدن2 و ایجاد آشفتگی3 برای تولید دادههای تصادفی استفاده گردید. مطالعه موردی در بر روی ایستگاه مهرآباد تهران برای دوره تاریخی 1999 – 1959، دوره پیش بینی 2100-2070، برای زمان تداوم رگبار تا 3 ساعت و دورههای بازگشت2، 5، 10، 20، 50 و 100 ساله صورت گرفت. مقایسه دو سناریوی تغییر اقلیم و شرایط پایه منحنیهای شدت مدت فراوانی نشان دهندهی افزایش مقادیر و همچنین شدت بارشهای حدی بود به طوری که بیشینه بارش برای تداوم 10 دقیقه تا 3 ساعت در آینده تحت سناریوهای تاریخی و مرطوب به ترتیب 26 و 31 درصد نسبت به زمان فعلی افزایش یافت. مقایسه بین سناریوی مرطوب و تاریخی به طور میانگین نشان دهندهی 8/4 درصد اختلاف بین این دو سناریو بود. اختلاف کم میان مقادیر حاصل از سناریوی تاریخی به عنوان حد پایین تغییرات و سناریوی مرطوب به عنوان حد بالای تغییرات رگبارهای حدی در آینده، اولاً نشاندهنده دقت مناسب مدل PRECIS در شبیهسازی بارش برای منطقه مطالعاتی بوده و ثانیاً نشان دهنده افزایش محتمل شدت رگبارهای طراحی مورد استفاده برای مقاصد مدیریت سیلاب شهری میباشد.
تغییر اقلیم
عدم قطعیت
پیشبینی منحنی شدت مدت فراوانی
مدلWG
PRECIS
2020
08
22
164
177
https://www.iwrr.ir/article_110159_a0675b1acc6a9bf80162f7fc6a61589d.pdf
تحقیقات منابع آب ایران
1735-2347
1735-2347
1399
16
2
تأثیر الگوهای پیوند از دور بر پیش بینی نوسانات آب زیرزمینی (مطالعه موردی: دشت گرمسار)
زهرا
عزیزی
محمد رضا
یزدانی
محمدکیا
کیانیان
سیگنالهای آب و هوایی با منشأ خارجی به نام پیوند از دور نیز میتوانند موجب تغییرات شرایط آب و هوایی شوند و از این طریق بر روی منابع آب زیرزمینی تأثیر گذارند. هدف از انجام پژوهش حاضر پیشبینی تأثیر الگوهای پیوند از دور بر نوسانات سطح آب زیرزمینی دشت گرمسار میباشد. برای انجام این تحقیق از آمار چاههای مشاهداتی، پارامترهای آب و هواشناسی منطقه و همچنین 16 شاخص پیوند از دور طی یک دورهی آماری 1372 تا 1395 استفاده گردید. برای آنالیز حساسیت و تعیین ترکیب بهینه ورودیها برای مدلسازی از آزمون گاما استفاده گردید. مدلسازی با رگرسیون چندگانه و همچنین شبکه عصبی مصنوعی پرسپترون چندلایه (MLP) با دو الگوریتم لونبرگ-مارکوارت و تنظیم بیزین انجام گرفت. نتایج آنالیز حساسیت ورودی های مدل با آزمون گاما نشان داد، که از بین پارامترهای آب و هوای منطقه، پارامتر دمای حداکثر ایستگاه فیروزکوه و شاخص های پیوند از دور SOI، EA، NP و WP بیشترین تاثیر را در بین ورودهای منتخب داشته اند. همچنین بهترین مدل، روش شبکه عصبی با الگوریتم یادگیری تنظیم بیزین می باشد، که در مرحله تست مدل در چاه سردره، مقدار خطایی برابر 36/0 و ضریب تبیین 93/0 و در چاه شماره 26 این مقدار به ترتیب برابر 038/0 و 85/0 می باشد. همچنین نتایج بدست آمده نشان داد، که استفاده از شاخص های دور پیوندی برای پیشبینی نوسانات سطح آب زیرزمینی در چاه سردره، میزان خطا را 6/5 درصد و در چاه شماره 26، تا 24 درصد کاهش می دهد.
شاخص های پیوند از دور
آبهای زیرزمینی
شبکه عصبی مصنوعی
آزمون گاما
آنالیز حساسیت
2020
08
22
178
191
https://www.iwrr.ir/article_110508_d36477d521cafdba3323072cc03c55e8.pdf
تحقیقات منابع آب ایران
1735-2347
1735-2347
1399
16
2
بررسی اثر وجود منشأ کارست بر سهم جریان پایه رودخانه با استفاده از مدل اصلاح شده نواحی اشباع SAM (مطالعه موردی حوضه کازرون و دشت برم)
شایان
محسنی بیله سوارچی
فرزین
نصیری صالح
بنفشه
زهرائی
مدلهای ماهانه بیلان آب (مدلهای بارش ـ رواناب در مقیاس ماهانه) از ابزارهای اصلی در برنامه ریزی بلند مدت منابع آب محسوب میشوند. ساختار اصلی این مدلها شامل معادلات پیوستگی ذخیره رطوبتی خاک، جریان زیرسطحی و آب زیرزمینی است. با توجه به پیچیدگی فرایند شکلگیری و منشأهای متفاوت جریان، مدلهای بارش ـ رواناب دارای ساختارهای متفاوت هستند که بر اساس شرایط حوضه آبریز مورد مطالعه نیاز به اصلاح، ساده سازی و بازنگری دارند. در صورت وجود منشأ کارستی در حوضه مطالعاتی، به دلیل اهمیت آن در تامین آب شرب نمیتوان به سادگی آن را در مدلسازی نادیده گرفت. به دلیل پیچیدگی فرایند تشکیل رواناب با توجه به شرایط ساختاری زمینشناسی در حوضههای آبریز کارستی و اهمیت سازندهای کارستی، توسعه مدلهای مفهومی و نزدیک کردن فرایند مدل به واقعیت فیزیکی حوضه اهمیت بسیاری دارد. در این تحقیق ساختار مدل مخزنی روزانه SAM برای بهبود پیشبینی جریان پایه و رواناب خروجی ماهانه در حوضههای کارستی کازرون و دشت برم اصلاح شده و سپس نتایج مدل اصلاح شده (SAM-KARST) با مدل اولیه (SAM) مقایسه و عملکرد مدل پیشنهادی ارزیابی شده است. نتایج بهبود نسبی شاخصهای عملکردی (حدود 10 درصد) مدل SAM-KARST در مقایسه با مدل SAM را برای حوضه آبریز مطالعاتی نشان داد. با در نظر گرفتن مخزن مفهومی برای منشأ کارست در مدل، میزان سهم جریان پایه به صورت بارز افزایش و به بالای 70 درصد رسید که آن نشان دهنده نقش مهم منشأ کارست در تامین جریان پایه میباشد.
مدل نواحی اشباع
بیلان ماهانه آب
حوضه آبریز کازرون
کارست
جریان پایه
2020
08
22
192
201
https://www.iwrr.ir/article_110509_bf51df88d883cd7c70894a89fe773340.pdf
تحقیقات منابع آب ایران
1735-2347
1735-2347
1399
16
2
تحلیل فراوانی سه متغیره مشخصه های خشکسالی ها در شرق ایران با استفاده از توابع مفصل تودرتو
ذبیح الله
خانی تملیه
حسین
رضایی
رسول
میرعباسی نجف آبادی
خشکسالی بعنوان یک وضعیت کمبود آب طولانی مدت، موضوعی چالش برانگیز در مدیریت منابع آب میباشد. این پدیده یکی از بلایای طبیعی پرهزینه و کمتر شناخته شده میباشد. تاکنون اغلب مطالعات خشکسالی بصورت تحلیلهای تک-متغیره و دومتغیره بوده است. در این پژوهش به تحلیل سهمتغیره خشکسالی در شرق ایران برای 13 ایستگاه هواشناسی در دوره آماری 2017-1971 پرداخته شد. جهت استخراج پارامترهای شدت، مدت و پیک خشکسالی از شاخص SPImod استفاده گردید. در این راستا، قابلیت دوازده تابع مفصل کلایتون، فرانک، گالامبوس، پلاکت، گامبل- هوگارد، علی- میخائیل- حق، فارلی- گامبل- مورنگسترن،HRT، فیلیپ- گامبل، جوی، گامبل- بارنت و سارمونف جهت ایجاد توزیع توام سهمتغیره مورد آزمون قرار گرفت. برای این منظور، از روش تو در تو برای اتصال توابع مفصل دوبعدی و ایجاد تابع توزیع توام سهبعدی استفاده شد. جهت تعیین تابع مفصل برتر در هر ایستگاه، از آمارههای میانگین مربعات خطا (RMSE)،نشساتکلیف (NSE) و همچنین حداکثر درستنمائی (ML) استفاده شد. نتایج حاصل نشان داد که تابع مفصل HRT بهترین عملکرد را در ایجاد توابع توزیع دومتغیره و سهمتغیره دارد. همچنین نتایج نشان داد که استفاده از شاخص SPImod تا حدود زیادی معایب SPI متداول را برطرف میکند و تغییرات فصلی بارش را در محاسبه شاخص SPI لحاظ می-نماید. نتایج شاخص SPImod نشان داد که بیشترین درصد تعداد ماههای خشک مربوط به ایستگاه سبزوار با 52 درصد و کمترین آن مربوط به ایستگاه تربت حیدریه 35 درصد بود که بترتیب بعنوان مناطقی که بیشتر و کمتر در معرض خشکسالی قرار گرفته اند، شناخته شدند.
توزیع توأم سهبعدی
شاخص SPImod
حداکثر درستنمائی
مفصل HRT
2020
08
22
202
213
https://www.iwrr.ir/article_110909_dacfd1bc9cd87eb1c3c1bb39e6b96dfc.pdf
تحقیقات منابع آب ایران
1735-2347
1735-2347
1399
16
2
ماموریت هیدرولیکی و ارتباط آن با توسعه منابع آب ایران
سحر
بختیاری
ابراهیم
امیرى تکلدانى
مهدی
فصیحی هرندی
بیش از نیم قرن است که توسعه منابع آب با هدف دستیابی به رفاه اجتماعی در ایران دنبال میشود. سدها و شبکههای آبیاری و زهکشی پایین دست این سازهها مهمترین نمادهای این تفکر و رویکرد به توسعه بوده و هستند. سیاست توسعهای ماموریت هیدرولیکی، رویکردی به توسعه است که ایجاد زیرساختهای هیدرولیکی توسط دولتها را پیشنهاد میکند. این سیاست توسعه منابع آب برخاسته از ایده هر قطره آب که از خشکیها به دریا سرازیر میشود، هدررفت آب است در نیمه دوم قرن نوزدهم میلادی مصادف با نیمه دوم قرن سیزدهم شمسی متولد شد. در ایران، توسعه سازههای هیدرولیکی از طریق قوانین و برنامههای پنج ساله توسعه، دیکته و توسط دولت انجام میشود. در این پژوهش با انجام یک مطالعه تطبیقی، روند تاریخی توسعه منابع آب و رویکرد به توسعه منابع آب در ایران با ماموریت هیدرولیکی مقایسه و نتیجه گرفته شد که توسعه منابع آب ایران بر مبنای ماموریت هیدرولیکی پایهگذاری شده است. در این پژوهش، شبکههای آبیاری به عنوان یکی از نمادهای توسعه منابع آب مورد توجه قرار گرفته شده است.
ماموریت هیدرولیکی
توسعه منابع آب
توسعه شبکههای آبیاری
حکمرانی آب
مدیریت منابع آب
2020
08
22
214
229
https://www.iwrr.ir/article_111079_694848832b760594bd5b70a802f76125.pdf
تحقیقات منابع آب ایران
1735-2347
1735-2347
1399
16
2
شبیه سازی اثر تغییر اقلیم بر رواناب حوضه شازند با استفاده از مدل توزیعی WetSpa
مروارید
یونسی فرد
شهلا
پایمزد
مهدی
رحیمی
آشکار شدن تغییرات اقلیمی و اثر آن بر بخشهای مختلف چرخه آب، ضرورت آگاهی از وضعیت منابع آب بهمنظور مدیریت صحیح منابع را تأکید میکند. در مطالعه حاضر با استفاده از مدل هیدرولوژیک WetSpa به بررسی اثرات تغییر اقلیم بر رواناب حوضه آبریز شازند پرداخته شده است. در این تحقیق ابتدا مدل WetSpa برای حوضه، اجرا و واسنجی شد و سپس خروجی مدل CanESM تحت سه سناریو انتشار وارد مدل ریزمقیاس SDSM گردید و دادههای هواشناسی سالهای آتی دریافت شد و در نهایت تغییر رواناب حوضه مورد مطالعه در سالهای آتی با استفاده از مدل هیدرولوژیک تهیه شده، تعیین گردید. نتایج مدل CanESM2 نشان داد که در اکثر ایستگاهها مقادیر دما افزایش و میزان بارش کاهش مییابد که از این بین، سناریو RCP 8.5 تغییرات بیشتری را نشان میدهد. نتایج حاصل از شبیهسازی رواناب تحت سناریوهای تغییر اقلیم حاکی از کاهش میزان رواناب است که مقدار برای سناریوهای RCP 2.6، RCP 4.5 و RCP 8.5 برابر 53/5 ،89/13 و 1/25 درصد میباشد. همچنین همخوانی بالای هیدروگرافهای محاسبهای و مشاهدهای بخصوص برای جریانهای بالا، طبق شاخص ناش-ساتکلیف (به ترتیب 92 و 86 درصد برای دوره واسنجی و اعتبارسنجی) تأکید بر قابلیت بالای مدل WetSpa در شبیهسازی حوضه آبریز شازند دارد.
تغییر اقلیم
مدل WetSpa
مدل SDSM
مدل CANESM2
حوضه آبریز شازند
2020
08
22
230
242
https://www.iwrr.ir/article_111734_88c1c7b3e111b3b30076fb510c5f2a16.pdf
تحقیقات منابع آب ایران
1735-2347
1735-2347
1399
16
2
بررسی اندرکنش جریان آب زیرزمینی شهری و ساخت دیوارهای آببند بتنی زیرسطحی با رویکرد مدلسازی عددی (مطالعه موردی: شهر کربلا، عراق)
حامد
کتابچی
داود
محمودزاده
حمیدرضا
الهی
در طرحهای عمرانی شهری، اندرکنش جریان آبهای زیرزمینی و سازههای زیرسطحی از جمله دیوارهای آببند، حائز اهمیت است. استفاده از رویکرد مدلسازی برای بررسی این اندرکنشها میتواند در برنامهریزی برای اجرا و پیشبینی راهکارهای کاهش اثرات نامطلوب راهگشا باشد. در این مطالعه، کد عددی MODFLOW با بسته HFB جهت شبیهسازی سهبعدی سیستم آب زیرزمینی یک محدوده شهری واقع در شهر کربلا، کشور عراق، با در نظرگرفتن لایهبندی و ناهمگنی زمینشناسی منطقه و دیوارهای آببند ساخته شده، به کار رفته است. دیوارهای آببند بتنی با عمق 40 متر با هدف کاستن موضعی سطح تراز آب زیرزمینی برای ساخت اماکن در زیر سطح زمین اجرا شدهاند. در فرآیند واسنجی و اعتبارسنجی، از دادههای اندازهگیری سطح تراز آب زیرزمینی در 28 چاه مشاهداتی از بهمنماه 1395 تا مهرماه 1397 استفاده شده است. هدف مورد نظر، بررسی اندرکنش جریان آبهای زیرزمینی و ساخت آببندهای بتنی مبتنی بر طرحهای توسعه است. نتایج نشان میدهد که در توسعه فازهای موردنظر، تغییرات سطح تراز آب زیرزمینی تا بیش از یک متر نیز نسبت به شرایط قبل از توسعه در پشت دیوارهای آببند رخ میدهد. برای نمونه، در شرایط فاز ساخته شده، تغییرات سطح تراز آب زیرزمینی بین 55/0- (حدأکثر افت) تا 44/0 متر (حدأکثر افزایش) میباشد در حالیکه با تکمیل کامل فازها، این تغییرات بین 06/1- (حدأکثر افت) تا 14/0 متر (حدأکثر افزایش) خواهد شد. ممانعت از ورود آب به بخشهای تحتانی اماکن و حفظ پایداری سازههای مجاور از مواردی است که باید با اتخاذ راهکارهای فنی و مدیریتی پیشنهاد شده در این مطالعه مدنظر قرار گیرد.
شبیهسازی عددی
آبهای زیرزمینی
دیوارهای آببند بتنی
سازه زیرسطحی
ناهمگنی آبخوان
2020
08
22
243
258
https://www.iwrr.ir/article_112881_3091c3b39672c8a3c9057e129f0fdabe.pdf
تحقیقات منابع آب ایران
1735-2347
1735-2347
1399
16
2
استفاده از دادههای رادار دهانه مصنوعی سنتینل-1 به منظور مطالعه اکوسیستمهای آبی
سعیده
ملکی
وحید
راهداری
نیکلاس
بغدادی
احمد
پهلوانروی
تالاب ها اکوسیستم های ارزشمندی هستند که خدمات زیادی را برای حفظ حیات ذی نفعان ارائه می دهند. این اکوسیستم ها باید در برابر تخریب های گسترده ناشی از تغییرات انسانی و اقلیمی محافظت بشوند. پایش و احیای این تالاب ها نیازمند اطلاعاتی از همه پارامترهای اکولوژیک آن است. اما فراهم کردن این اطلاعات به دلیل سطح گسترده آنها و پیچیدگی پوشش آن دشوار است. در این مقاله از قابلیت های داده های رادار دهانه مصنوعی برای تهیه نقشه پوشش اراضی تالاب هامون هیرمند در چهار تاریخ شامل سه تصویر در دوره آّبگیری تالاب و یک تصویر در دوره خشک بودن آن استفاده شد. ابتدا میزان پراکنش امواج رادار از پوشش اراضی بررسی شد. سپس، تصاویر بوسیله روش ماشین پشتیبان برداری طبقه بندی شد. نتایج این مقاله نشاندهنده توانایی داده های رادار در تهیه نقشه پوشش گیاهی همراه با آب و طبقات مختلف آن و روند تغییرات این نوع از پوشش اراضی است. همچنین این نتایج نشان داد این تصاویر در مطالعه گیاهان خشک در زمان خشک شدن منابع آب توانمند هستند. نتایج این مقاله در پایش تالاب ها و فراهم کردن داده برای مدیریت و حفاظت اکوسیستم های آبی ارزشمند است.
تالاب
سنتینل-1
سنجش از دور
رادار دهانه مصنوعی
هامون هیرمند
2020
08
22
259
270
https://www.iwrr.ir/article_113051_42c99917a25f698d6a6cd5d4751c09ee.pdf
تحقیقات منابع آب ایران
1735-2347
1735-2347
1399
16
2
ارائه الگوهای جهانی مدیریت پایدار منابع آب زیرزمینی جهت بهبود طرح احیا و تعادل بخشی در کشور
سعیده
سامانی
آب زیرزمینی حیاتیترین منبع تأمین آب در ایران است که بهرهبرداری پایدار از آن، از ضروریات اجتنابناپذیر محسوب میشود. متأسفانه در چندین دهه گذشته، منابع آبی کشور ازنظر کمیت و کیفیت در وضعیت بحرانی است و تشدید افت سطح آب زیرزمینی در آبخوانها ممنوعیت بیش از 403 محدوده از 609 محدوده مطالعاتی و کسری مخزن تجمعی 135 میلیارد مترمکعب را به دنبال داشته است. در سال 1393، اجرای طرح احیاء و تعادلبخشی منابع آب زیرزمینی کشور باهدف متعادل کردن میزان برداشت آب به تصویب رسید. علیرغم تلاشهای وزارت نیرو طی 5 سال اخیر ذیل این طرح، روند تراز آبهای زیرزمینی همچنان نزولی است. بنابراین در فاز بعدی اجرای این طرح نیاز به یک ارزیابی عملکرد و یافتن دلایل عدم موفقیت است. در این مقاله از رویکرد ارزیابی از طریق مطالعات تطبیقی با هدف استفاده از الگوهای جهانی در بازنگری طرح احیا و تعادل بخشی و تغییر در اجرای برنامههای مدیریتی، جهت بهرهوری بهتر این طرح و تغییر رویکرد برداشت از منابع آب زیرزمینی در کشور، استفاده شده است. لذا کشورهای پیشتاز (آمریکا، اسپانیا و هند) در زمینه برنامههای مدیریت پایدار منابع آب جهت انجام مطالعات تطبیقی مشخصشده است. بر اساس تجربیات سایر کشورها، بهمنظور افزایش اثربخشی طرح احیاء و تعادلبخشی، بهعنوان مؤثرترین عامل نیاز به اصلاح ساختار حکمرانی آب و مشارکت جوامع محلی است و بدون دخالت عموم مردم و یا جامعه هدف، نمیتوان دسترسی به نتیجه ملموسی در زمینه مدیریت بهینه منابع آب و احیای آبخوانها را متصور شد. همچنین اعمال مدیریت یکپارچه و انطباقی منابع آب الزامی است.
"الگوهای مدیریت پایدار"
" طرح احیا و تعادل بخشی"
" مدیریت مشارکتی منابع آب زیرزمینی"
2020
08
22
271
291
https://www.iwrr.ir/article_113127_01dfa7798351c7b71a959f929d07da53.pdf
تحقیقات منابع آب ایران
1735-2347
1735-2347
1399
16
2
بازتخصیص خاموش آب در حوضه زایندهرود
سروش
طالبی اسکندری
سیدجلالالدین
میرنظامی
تحولات اقتصادی و اجتماعی، تنوع و افزایش نیازهای آب را به همراه داشته است. محدودیت منابع آب تجدیدپذیر حوضههای آبریز ممکن است در بسیاری از موارد عامل محدودکننده رشد نیازهای آب نبوده و استمرار افزایش مصارف و به تبع آن جابهجایی حقوق آب و بازتخصیص را به دنبال داشته باشد. بازتخصیص به طور کلی ظرفیتی برای مدیریت تقاضای آب برای مواجهه با کمآبی است؛ اما سازوکار آن میتواند متنوع باشد. وضعیت حکمرانی و حقوق آب مناطق مختلف تعیین میکند بازتخصیص چقدر بر مبنای عدالت و پایداری و یا زور و قدرت صورت گرفته است. در این مقاله با بررسی اسنادی و مصاحبههای میدانی، تجربه بازتخصیص در حوضه زایندهرود مورد بررسی قرار گرفت. در حوضه زایندهرود سه سازوکار برای بازتخصیص شامل بازتخصیص از حقابههای قدیمی به مصارف مورد نظر دولت، بازتخصیص از پاییندست به بالادست و بازتخصیص از بهرهبرداران قدیمی آب زیرزمینی به صاحبان چاههای جدید مشاهده میشود. فقدان شفافیت و عدم مشارکت حقابهداران در تصمیمگیریهای بازتخصیص موجب گردید جلب رضایت و جبران خسارتی صورت نگیرد که در این مقاله از عنوان بازتخصیص خاموش برای توصیف آن استفاده شده است. طی یک دهه اخیر حوضه زایندهرود شاهد واکنشهایی نسبت به تبعات بازتخصیص خاموش بوده است. واکنشهای دولت نشان از سردرگمی و تعلل در تصمیمگیری و ناتوانی از اجرا دارد و واکنش جامعه نیز با وجود پیشرفتهای قابل توجه در ارتقا آگاهی و گردش اطلاعات، سازماندهی و مکانیزم نمایندگان، به دلیل مطالبه صرف آب و عدم پیگیری فرصتهای توسعه کمآببر، موجب پیچیدگی بیشتر مدیریت مسائل این حوضه شده است.
زایندهرود
بازتخصیص خاموش
حقوق آب
حکمرانی آب
تعارضات آبی
2020
08
22
292
311
https://www.iwrr.ir/article_114200_7a00691be540c96dd73210dd6232953d.pdf
تحقیقات منابع آب ایران
1735-2347
1735-2347
1399
16
2
تأثیر کم آبیاری بر قیمت آب آبیاری و بهره وری آب
فریماه
امیدی
مهدی
همایی
کاهش روزافزون منابع آب و اثر آن بر کمیّت و کیفیّت محصولات، سبب شده کشاورزان از کمآبیاری به عنوان راهکاری برای مقابله با کمبود آب بهره ببرند. از سوی دیگر، اهمیّت آب به عنوان کالایی واسطهای و کمبود آن، سبب افزایش رقابت برای دسترسی به آن شده و آب را به عنوان کالایی اقتصادی مطرح میکند. در این راستا، تعیین قیمت آب آبیاری در شرایطی که کمآبیاری به عنوان راهکاری برای افزایش بهرهوری آب مورد استفاده قرار میگیرد، ضروری است. در پژوهش حاضر گیاه فلفل سبز قلمی ، تحت چهار تیمار آبیاری 50، 70، 100 و 120 درصد نیاز آبی و در گلخانهی شخصی نویسندگان در شهر تهران و تحت کنترل کامل شرایط محیطی کشت شد. پس از پایان دورهی کشت و برداشت گیاه، تابع تولید محصول بر اساس مقدار مادّهی خشک تولید شده به دست آمد. نتایج نشان داد که با اعمال کمآبیاری و پس از بهینهسازی عمق آب آبیاری، قیمت آب به 44/183 (هزار ریال به ازای هر متر مکعّب) رسید که حداکثر قیمت به دست آمده برای آب در این پژوهش میباشد. همچنین، در شرایط کمآبیاری، راندمان کاربرد آب آبیاری67/5 (کیلوگرم بر متر مکعّب)، بهره-وری فیزیکی1/5 (کیلوگرم بر متر مکعّب)، بهرهوری فیزیکی- اقتصادی 42/191 (هزار ریال به ازای هر متر مکعّب در هر هکتار) و بهرهوری اقتصادی 04/1 به دست آمد. همچنین کم آبیاری، قبل از بهینهسازی عمق آب آبیاری، بر راندمان آبیاری اثر قابل توجّهی نداشت در حالی که پس از بهینه سازی عمق آب، سبب افزایش راندمان آبیاری نسبت به حالت آبیاری کامل شد.
تنش کم آبی
تابع تولید محصول
راندمان آبیاری
بهره وری اقتصادی
2020
08
22
312
322
https://www.iwrr.ir/article_110158_cc501895f952137c68ebd354995a461a.pdf
تحقیقات منابع آب ایران
1735-2347
1735-2347
1399
16
2
بررسی اثرات توسعه بازار آب بر الگوی کشت انتخابی کشاورزان در شبکه آبیاری سبلان، اردبیل
امین
کانونی
یوسف
حسنی
کریم
قرائی
اسدالله
دیندار
بهبود کارآیی استفاده از آب در صورت وجود بازار آب موضوعی است که در شرایط محدودیت کنونی منابع آب در کشور میتواند راهگشای بخش مدیریت منابع آب باشد. در این مقاله به بررسی اثرات توسعه بازار آب از دیدگاه اقتصادی پرداخته شده است. برای این منظور با استفاده از یک مدل ریاضی (PMP) اثرات توسعه بازار آب با اعمال سناریوهای مختلف قیمتی بررسی گردید. ابتدا ارزش اقتصادی محصولات کشاورزی مختلف در منطقه مورد مطالعه تخمین زده شد، سپس با توجه به متوسط تعرفه آب در اراضی کشاورزی و ارزش اقتصادی آب بدست آمده، با اتخاذ قیمتهای مختلفی در محدوده آن دو(تعرفه آب، هزینه تمام شده آب و ارزش اقتصادی آب)، تغییرات الگوی کشت احتمالی در سطح شبکه آبیاری سبلان محاسبه گردید. نتایج نشان داد تفاوت قابل ملاحظهای بین ارزش اقتصادی آب و تعرفه آن وجود دارد. با افزایش قیمت آب، ضمن کاهش سطح زیر کشت، عملکرد محصولات کشاورزی کم شده و به تبع آن سود ناخالص شبکه نیز کاهش مییابد. یونجه با 58 درصد کاهش سطح زیر کشت، بیشترین کاهش سطح زیر کشت را در بین محصولات کشاورزی داشته است و نشان میدهد در سناریوهای مختلف قیمتی، ترکیب الگوی کشتی توسط کشاورزان انتخاب میشود که به ازای هر واحد آب مصرفی، منافع بیشتری عاید آنها گردد.
ارزش اقتصادی
الگوی کشت
مدل برنامهریزی ریاضی مثبت
شبکه آبیاری سبلان
2020
08
22
323
333
https://www.iwrr.ir/article_110303_c8d09420f0c0f3f6ebba56542d53e310.pdf
تحقیقات منابع آب ایران
1735-2347
1735-2347
1399
16
2
بررسی بازارهای محلی آب در استان خراسان شمالی (مطالعه موردی اراضی پایین دست سد بارزو شیروان)
علی
کرامت زاده
مصطفی
عربی
مکانیسم بازار برخلاف نقش و سابقه طولانی که در تخصیص منابع و کالاها ایفا کرده در حوزه تخصیص منابع آب مورد کم توجهی سیاست گذاران و برنامه ریزان قرار گرفته است، البته در شرایط کنونی با تشدید کمیابی آب در بیشتر مناطق دنیا بکارگیری این ابزار سیاستی بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است. در همین راستا مطالعه حاضر به بررسی وضعیت موجود مبادله آب در اراضی زیر سد بارزو شیروان از استان خراسان شمالی پرداخته است. نتایج این مطالعه نشان می دهد که در شرایط کنونی مبادلات غیر رسمی و پراکنده آب در بین بهره برداران وجود دارد و بیش از 45 درصد بهره برداران مصاحبه شده اقدام به مبادله آب نموده اند که حدود 70 درصد آنها به عنوان خریدار و 38 درصد به عنوان فروشنده در بازار مشارکت داشته اند. هزینه تأمین آب از سد در بین مناطق مختلف نیز به طور میانگین معادل 472 ریال به ازای هر مترمکعب می باشد. بطور متوسط 56 درصد بهره برداران تمایل به فروش آب در میانگین قیمت 3560 ریال و 48 درصد بهره برداران تمایل به خرید آب در میانگین قیمت 3328 ریال به ازای هر مترمکعب دارند. همچنین در مجموع بیش از 91 درصد بهره برداران منطقه تمایل به ایجاد بازار آب دارند. بر این اساس توصیه می شود جهت استفاده بهینه منابع آب و جلوگیری از شدت بحران آب در منطقه، بازارهای محلی آب مشابه نمونه موفق آن در منطقه مجن شاهرود ایجاد و تقویت گردد.
بازار محلی آب
مبادله آب
هزینه تأمین آب
سد بارزو شیروان
2020
08
22
334
345
https://www.iwrr.ir/article_114201_0e5cfdbe58ebbb864d8f15e7f86199fe.pdf
تحقیقات منابع آب ایران
1735-2347
1735-2347
1399
16
2
پیاده سازی سیستم حسابداری آب WA+ در سطح حوضه آبریز و چالشهای پیش روی آن ( درس آموخته ها از مطالعه موردی حوضه آبریز طشک - بختگان)
مجید
دلاور
سعید
مرید
لیلا
رئیسی
هدف این مقاله ارائه روش شناسی استقرار حسابداری آب حوضه آبریز کشور بر اساس نتایج مدل مفهومی ویژه سازی شده SWAT-FARS و چارچوب حسابداری آب WA+ میباشد. در این مطالعه حوضه آبریز طشک بختگان در استان فارس به عنوان منطقه پایلوت مطالعاتی در نظر گرفته شد و تحلیلی از شرایط حوضه آبریز در دو دوره زمانی بر مبنای نتایج حسابداری آب آن ارائه گردید. تحلیل نتایج حاکی از راندمان حوضهای حدود 80 در صدی حوضه آبریز طشک بختگان و بسته بودن حوضه به واسطه مصرف قابل توجه آب قابل مدیریت حوضه می باشد. در این حوضه به واسطه تغییر شرایط اقلیمی، منابع آب قابل مدیریت حوضه کاهش یافته است و در این شرایط نه تنها مصارف مدیریت شده آب در حوضه (تبخیر-تعرق تکمیلی) کاهش نداشته، بلکه به میزان قابل توجهی (53 درصد) نیز بر آن افزوده شده است. این مسئله منجر به کاهش جریانات خروجی به عنوان تأمین کننده حقابه دریاچه شده است. علاوه بر این، نتایج نشاندهنده افزایش کسری مخزن آب زیرزمینی و وضعیت ناپایدار بهرهبرداری از آنها است. افزایش تعرق گیاهان در سطح اراضی کشاورزی به واسطه گسترش سطح اراضی و افزایش گیاهان پرمصرفتر و سهم قابل توجه تبخیر از خاک از کل مصارف غیر سودمند حوضه از دیگر عوامل تأثیرگذار بر شرایط کنونی حوضه آبریز طشک بختگان است. از طرفی مقدار قابل توجهی از آب برداشتی برای کشاورزی مجدداً به چرخه منابع آب حوضه برمیگردد که بر لزوم برنامهریزی براساس "مصرف" تا "برداشت" تأکید دارد.
حسابداری آب
مدل SWAT
مصرف واقعی
آب قابل مدیریت
2020
08
22
346
362
https://www.iwrr.ir/article_114489_7b541b32cb78531dba8911009b60d24b.pdf